Γράφει η Θεοδώρα Χίσκου
Η ποίηση, μία από τις δύο βασικές κατηγορίες του λόγου, του έμμετρου λόγου, έναντι του πεζού λόγου και του διαλόγου και κατ’ επέκταση της Λογοτεχνίας, ήταν ανέκαθεν δύσκολο να οριστεί και γι’ αυτό έχουν δοθεί διάφοροι ορισμοί ανά τους αιώνες. Σύμφωνα με τον σημαντικό Αργεντινό συγγραφέα Χόρχε Λουίς Μπόρχες, «Ποίηση είναι η έκφραση του ωραίου, διαμέσου λέξεων περίτεχνα υφασμένων μεταξύ τους».
Τα είδη της ποιήσεως είναι τα εξής:
- Η επική ποίηση είναι το αρχαιότερο είδος ποίησης. Τα έπη ασχολούνται με την περιγραφή και αφήγηση λόγων, πράξεων και κατορθωμάτων θεών (θρησκευτικό έπος) και ηρώων (ηρωικό έπος). Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια του Ομήρου είναι τα αρχαιότερα ελληνικά έπη. Από τα σύγχρονα ξεχωρίζει ο Διάκος του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη.
- Η λυρική ποίηση εκφράζει το συναισθηματικό κόσμο του ποιητή (χαρά, λύπη, ενθουσιασμό κλπ). Αρχαία λυρικά ποιήματα ήταν οι ωδές, οι ύμνοι (μελική ποίηση) και οι διθύραμβοι, τα εγκώμια, οι παιάνες (χορική ποίηση). Από τα σύγχρονα μας ποιήματα τα πιο πολλά είναι λυρικά.
- Η ελεγειακή ποίηση εκφράζει έντονα συναισθήματα λύπης, πένθους (θρηνητικά, πένθιμα ποιήματα).
- Η βουκολική ποίηση υμνεί τη ζωή της υπαίθρου και αντλεί θέματα από τη φύση.
- Η δραματική ποίηση συνταιριάζει έπος και λυρισμό σε μορφή θεατρική. Τέτοια είναι η αρχαία τραγωδία, κωμωδία και σάτιρα, οι τραγωδίες του Σαίξπηρ κλπ και από τα νεότερα οι τραγωδίες του Σικελιανού και του Καζαντζάκη.
Τα δημοσιευμένα και αδημοσίευτα ποιήματα του Καβάφη στην πρωτογενή τους μορφή σε μια έκδοση που περιέχει επιπλέον τα ακόλουθα: εκτενής και περιεκτική διαπραγμάτευση, με κέντρο τον βίο και το έργο του ποιητή. Κάθε ποίημα συνοδεύεται από σχολιασμό, πραγματολογικό και λεξικολογικό στην ίδια σελίδα, ώστε να διευκολύνεται η ανάγνωση. Μεταφράσεις, λογοτεχνικά πεζά και σημειώματα για την τέχνη που συνοδεύουν το ποιητικό έργο, έτσι ώστε ο αναγνώστης να σχηματίσει πληρέστερη εικόνα για τον Καβάφη.
Χρίστος Γούδης, «Τα ωραιότερα ποιήματα του κόσμου»
Ένα εξαιρετικά καλαίσθητο και προσεγμένο βιβλίο, σχεδόν χιλίων σελίδων, στο οποίο ανθολογούνται εκατοντάδες ποιήματα από πολλούς μεγάλους ποιητές του κόσμου, με το καθένα τους να παρατίθεται ταυτόχρονα στην γλώσσα του πρωτότυπου και στην εξαιρετική απόδοσή του στα ελληνικά. Πρόκειται, αληθινά, για τα ωραιότερα ποιήματα του κόσμου.
Την επιλογή, επιμέλεια και απόδοση στα ελληνικά όλων των ποιημάτων, έχει κάνει ο γνωστός καθηγητής Χρίστος Γούδης, ποιητής ο ίδιος, διδάκτωρ αστροφυσικής, ιδιαίτερος στοχαστής και συγγραφέας πολλών βιβλίων. Ήταν ένα έργο ζωής για τον ποιητή Γούδη, με το οποίο ασχολήθηκε επί πολλά χρόνια για να το ολοκληρώσει, να παρουσιάσει το καλύτερο παράθυρο προς το σύμπαν της Ποίησης του κόσμου. Στις σελίδες της ζωντανεύουν και μιλούν στον αναγνώστη πάνω από διακόσιοι πενήντα μεγάλοι ποιητές συμπεριλαμβανομένων ονομάτων όπως Όμηρος, Σαπφώ, Μπωντλαίρ, Σαίξπηρ, Λώρενς, Τζόϋς, Έλιοτ, Ρίλκε, Σίλερ, Μπρεχτ, Μαγιακόφσκι, Λόρκα, Καστανέντα, και πολλών άλλων τεράστιων δημιουργών της παγκόσμιας ποίησης. Αυτό το βιβλίο δεν είναι τίποτα λιγότερο από ένα γιγάντιο μεταφραστικό έργο, έναν απαραίτητο ποιητικό οδηγό, ένα ιδιαίτερο και σπάνιο ποιητικό βιβλίο, που θα αγαπήσουν οι λάτρεις της ποίησης, και μέσα από το οποίο επιτέλους θα γνωρίσουν όλη την ποίηση που χρειάζονται, όσοι δεν ξέρουν από ποίηση και θέλουν να μάθουν. Τώρα η βιβλιοθήκη του κάθε βιβλιόφιλου αναγνώστη μπορεί να έχει στα ράφια της όλη την καλή παγκόσμια ποίηση, μέσα σε ένα βιβλίο!
Οδυσσέας Ελύτης, «Ποίηση»
Σε έναν ενιαίο καλαίσθητο τόμο, όλες οι γνωστές ποιητικές συλλογές του Οδυσσέα Ελύτη.
Γιάννης Ρίτσος, «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος»
Η Σονάτα του Σεληνόφωτος (1956), η πρωιμότερη από τις μακρές συνθέσεις της Τέταρτης Διάστασης, σημαδεύει με την ιδιότυπη μορφή και ατμόσφαιρά της το ξεκίνημα μιας νέας εποχής, όχι μόνο για το έργο του Γιάννη Ρίτσου (1909-1990), αλλά και για την ποίησή μας γενικότερα. Στην αφετηρία της πιο αίθριας εποχής για την προσωπική ζωή και δημιουργία του ποιητή, φαίνεται να ανασύρει από το παρελθόν βιώματα, αγωνίες και συγκινήσεις που δεν ανιχνεύονται στα ποιήματα της προηγούμενης «ηρωικής» δεκαετίας του Ρίτσου. Στη συνείδηση του ποιητή, αντανακλώνται ιδεολογικές ανακατατάξεις που συνταράζουν την εποχή αυτή τον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς, στον οποίο ιδεολογικά και πολιτικά είναι ενταγμένος ο Ρίτσος. Ο ποιητής νιώθει επιτακτική την ανάγκη να επανατοποθετηθεί απέναντι στον κόσμο, γιατί του είναι αδύνατο να μη σκέφτεται το αύριο· και για να το καταφέρει, καταφεύγει στη διαλεκτική της «υποκριτικής»: σε «προσωπεία» μυθικά ή σε στερεότυπα (ρόλους ας πούμε)· στη φωνή τους σμίγει η αλήθεια του άλλοτε και του τώρα, του απώτατου και του τρέχοντος, του εγγύς και του μακράν, διανοίγοντας την προοπτική του μέλλοντος για ό,τι γνωρίσαμε, για τον «κόσμο του χθες». Η Σονάτα του Σεληνόφωτος, από τα πιο αγαπημένα και γνωστά κείμενα του Ρίτσου, είναι ένας σκηνικός μονόλογος, μια «εκ βαθέων» εξομολόγηση, μια παρατεταμένη ικεσία για ζωή κι ελπίδα, μέσα από ροή παραστάσεων και συμβόλων.
Το ξέρω πως καθένας μονάχος πορεύεται στον έρωτα,
μονάχος στη δόξα και στο θάνατο.
Το ξέρω. Το δοκίμασα. Δεν ωφελεί.
Άφησε με να ‘ρθω μαζί σου.
Αθήνα, Ιούνιος 1956
Απόσπασμα από το ποίημα «Η σονάτα του σεληνόφωτος»
Ανδρέας Εμπειρίκος, «Υψικάμινος»
Η Υψικάμινος, συλλογή 63 πεζόμορφων ποιημάτων, είναι το πρώτο κείμενο που εκδίδεται του Ανδρέα Εμπειρίκου. Τυπώθηκε σε 200 αριθμημένα αντίτυπα στις εκδ. Κασταλία, τον Μάρτιο του 1935 στην Αθήνα, 11 χρόνια μετά το Μανιφέστο του Υπερρεαλισμού του Αντρέ Μπρετόν στο Παρίσι. Λίγο καιρό πριν, στις 25 Ιανουαρίου 1935, ο Εμπειρίκος είχε δώσει τη διάλεξη “Περί σουρεαλισμού” στη Λέσχη Καλλιτεχνών. Ο Εμπειρίκος γνωρίζει τον κύκλο των υπερρεαλιστών και μυείται στην τεχνική της αυτόματης γραφής τους γύρω στο 1929. Η Υψικάμινος αποτελεί ένα μοναδικό βιβλίο της νεοελληνικής ποιητικής παραγωγής. Κανένας ποιητής πριν αλλά και κανένας μετά, δεν συγκρότησε ένα βιβλίο τόσο αιρετικό, τόσο κρυπτικό και “ακατανόητο”, που ωστόσο εξαντλήθηκε γρήγορα, “όχι από ενδιαφέρον αλλά επειδή εθεωρήθη βιβλίο σκανδαλώδες, γραμμένο από ένα παράφρονα”, όπως θυμάται ο ίδιος ο ποιητής. Χωρίς σημεία στίξεως, με γλώσσα κυρίως λόγια και εξεζητημένη, με φράσεις ατέρμονες, με άψογη σύνταξη αλλά χωρίς προφανή λογικό ειρμό, η Υψικάμινος ανταποκρίνεται στις επιταγές του ελεύθερου συνειρμού και της συνακόλουθης αυτόματης γραφής, που είχε διακηρύξει ο Αντρέ Μπρετόν και η παρέα του.
“Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια. Υπάρχουν απειράκις ωραιότερα πράγματα και απ’ αυτήν την αγαλματώδη παρουσία του περασμένου έπους. Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη. Σκοπός της ζωής μας είναι η ατελεύτητη μάζα μας. Σκοπός της ζωής μας είναι η λυσιτελής παραδοχή της ζωής μας και της κάθε μας ευχής εν παντί τόπω εις πάσαν στιγμήν εις κάθε ένθερμον αναμόχλευσιν των υπαρχόντων. Σκοπός της ζωής μας είναι το σεσημασμένον δέρας της υπάρξεώς μας.”
