Είχε απόλυτο δίκιο ο άνθρωπος. Ισως να μην συνειδητοποίησε το εξαρχής πρωτοφανές κλίμα αμηχανίας, παγωμάρας και καχυποψίας που υπήρχε στο αμφιθέατρο του Μουσείου της Ακρόπολης, εισέπραξε όμως σίγουρα -πιστεύω και ο Γιαν Φαμπρ– τα στριφογυρίσματα στις καρέκλες, τους ψιθύρους, τα κρυφά γελάκια όσων βρίσκονταν στο αμφιθέατρο. Δημοσιογράφων στην πλειοψηφία τους, κάποιων συμβούλων του υπουργείου Πολιτισμού, μάλλον και κάποιων υπαλλήλων (του υπουργείου; Του Μουσείου;. Πάντως έτυχε να κάθονται δίπλα μου, δεν σημείωναν και χειροκροτούσαν όταν τελείωνε κάποιος ομιλητής).Και ο τόπος και ο τρόπος της συνέντευξης Τύπου ήταν ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ αποκαθήλωσης όσων είχαν συμβεί τα προηγούμενα χρόνια στο Ελληνικό Φεστιβάλ. Μακριά απο το Μουσείο Μπενάκη, λοιπόν, (τι κι αν το Μουσείο Μπενάκη είναι από τους βασικούς και τους ελάχιστους που μετέχουν από ελληνικής πλευράς σ’ αυτό το φεστιβάλ;), χωρίς ούτε έναν καλλιτέχνη (εκτός από τους καλλιτέχνες που είναι επικεφαλής εποπτευόμενων φορέων, δηλαδή Εθνικό, ΚΘΒΕ, Λυρική, Μέγαρο Μουσικής…) με τις δύο πρώτες σειρές να έχουν χαρτονάκια για να καθήσουν οι επίσημοι.

Εν τω μεταξύ, μέχρι να αρχίσει η συνέντευξη Τύπου και μέχρι να κάνει την είσοδό του ο «επιφανής» ξένος -δεν φταίει ο άνθρωπος, το πρόβλημα είναι το δέος με το οποίο διαχειρίζονταν όλα τα στελέχη του υπουργείου, του υπουργού μη εξαιρουμένου, την παρουσία ενός επώνυμου ξένου καλλιτέχνη- οι δημοσιογράφοι ξεφυλλίζαμε το έντυπο υλικό που είχε μοιραστεί στην είσοδο. Η έκπληξη ήταν το λιγότερο που νιώσαμε οι περισσότεροι. Στις πρώτες σελίδες σκεφτήκαμε, καλοπροαίρετα, ότι αυτό θα ήταν ένα γενικό πλαίσιο και στην πορεία θα παρουσιάζονταν τα επιμέρους.Προχωρώντας όμως την ανάγνωση σταθήκαμε σε διάφορες παραγράφους. Οπως: «2016 -Ο πρώτος χρόνος θα είναι ένα αφιέρωμα στο Βέλγιο, χώρα προέλευσης του Φάμπρ και πατρίδα πολλών διεθνούς φήμης καλλιτεχνών»!

Οσο για τα επόμενα δύο χρόνια «θα έχουν διεθνή προσανατολισμό», γιατί πρώτη φορά το Ελληνικό Φεστιβάλ έχει διεθνή προσανατολισμό άλλωστε! Το 2018 θα παρουσιαστεί νέα παράσταση της Ιζαμπέλ Υπέρ (που δεν έχουμε ξαναδεί στο πλαίσιο του Φεστιβάλ), ενώ θα παρουσιάσουν δουλειές τους ο Ρομέο Καστελούτσι, ο Μπομπ Γουίλσον (εντελώς νέες παρουσίες στο ελληνικό κοινό, επίσης), και ο Θόδωρος Τερζόπουλος (α, τι καλά, ένας Ελληνας καλλιτέχνης)! Στην πορεία στις επόμενες σελίδες του 20σέλιδου δελτίου Τύπου, ενημερωνόμαστε ότι «ο Φάμπρ ενεπλάκη πολύ αργά στη διαδικασία συγκρότησης του προγράμματος του Φεστιβάλ και επομένως δεν ήταν δυνατό να συμπεριληφθούν πολλοί (νέοι) Ελληνες καλλιτέχνες στον προγραμματισμό του Φεστιβάλ για το 2016». Οι οποίοι όμως, Ελληνες καλλιτέχνες, έχουν κάνει τις αιτήσεις τους από τον περασμένο Νοέμβριο, πριν εκπαραθυρωθεί ο Γιώργος Λούκος. Και κανείς στο υπουργείο δεν είχε την ευαισθησία να τους απαντήσει, ή να αναθέσει σε κάποιον να κρίνει τις προτάσεις τους. Απλώς περιμένουν…Η συνέντευξη Τύπου δεν έχει αρχίσει ακόμα, αλλά στο ξεφύλλισμα φτάνουμε στη σελίδα 19. Κι εκεί αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε, ό,τι δεν μάλλον δεν θέλαμε να πιστέψουμε: «Οσον αφορά τις ελληνικές παραγωγές, για φέτος, θα υπάρχουν παραγωγές θεσμικών φορέων που εποπτεύονται από το υπουργείο Πολιτισμού».

_{O Γιαν Φαμπρ και ο Αριστείδης Μπαλτάς}

Ε, και μετά ήρθε ο Φαμπρ, ήρθε κι ο υπουργός, που το παρουσίασε αρχικά. Και μας είπε για το σκεπτικό της επιλογής του. Αναμόρφωσε λίγο την παλαιότερη δήλωσή το περί προσφυγικού και είπε ότι «τιμή περιποιεί στη χώρα η υλοποίηση της πανάρχαιας επιταξής της φιλοξενίας» και λίγο αργότερα έφτασε στον Σπινόζα που ήταν «ο πρωτοπόρος της αριστερής πτέρυγας του Διαφωτισμού»! (Ειλικρινά δεν ήξερα ότι στον Διαφωτισμό είχαν φράξιες…). Και το είπε αυτό ο υπουργός για να συμπληρώσει ότι διαβάζει «το έργο του Γιαν Φαμπρ μέσα από τα μάτια του Σπινόζα». Κάπου εκεί ενέπλεξε και τον Ρέμπραντ και τον Βερμέερ και τον διόρθωσε, στα φλαμανδικά, ο Φαμπρ ότι «αυτοί είναι Ολλανδοί»! Και μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο μας είπε πόσο σημαντική είναι αυτή μέρα για την Ελλάδα, αφού «σε μια δύσκολη στιγμή για τη χώρα και για τον ίδιο, έρχεται για να συνδεθεί μ’ αυτά που γίνονται στην Ελλάδα και να τη φέρει στο επίπεδο του παγκόσμιου πολιτισμικού γίγνεσθαι». Πάλι απορία: πώς θα φέρει την Ελλάδα σ’ αυτό το γίγνεσθαι με την παντελή απουσία των Ελλήνων καλλιτεχνών και των αναζητήσεών τους;

Ο Γιαν Φαμπρ που πήρε το λόγο, ήταν, ομολογουμένως,, προσηνής, σαφής, και ξεκαθάρισε ότι είναι έφορος (curator): «Δεν είμαι διευθυντής, είμαι έφορος, που προσπαθεί να οργανώσει διαφορετικές καλλιτεχνικές δραστηριότητες». Και λίγο αργότερα πρόσθεσε: «Δεν έχω τη δυνατότητα να είμαι καλλιτεχνικός διευθυντής. Είμαι ένας καλλιτέχνης που μπορεί να δώσει καλλιτεχνική συμβουλή. Υπάρχουν Ελληνες που θα ήταν καλύτεροι γι’ αυτή τη θέση»!

Οχι, υλικό φωτογραφικό από τη χθεσινή συνέντευξη Τύπου για τις παραστάσεις που θα δούμε δεν είχαμε. Μόνο μία φωτογραφία: της Εθνικής Ομάδας του Βελγίου, των Κόκκινων Διαβόλων, που μέσω αυτής, που έχει στις τάξεις της Πολωνούς, Ουκρανούς, Τούρκους, ανθρώπους διαφορετικών εθνικοτήτων δηλαδή, προσεγγίστηκε η έννοια της ανοιχτής κοινωνίας και του πλουραλισμού.

Και εντέλει, το ζουμί ήταν στο τέλος, στις ερωτήσεις, στις λίγες που επετράπη να διατυπωθούν, για «να ακολουθηθεί το πρόγραμμα του κ. Φαμπρ». Εκεί μάθαμε από τον πρόεδρο του Δ.Σ. του Ελληνικού Φεστιβάλ, κ. Αντωνακόπουλο, ότι «δεν ξέρουμε ακόμα αν το όνομα του νέου φεστιβάλ θα είναι Διεθνές. Πρέπει να περάσει από το Δ.Σ. και θα χρειαστεί αλλαγή καταστατικού». Και μάθαμε, πάλι δια στόματος κ. Αντωνακόπουλου, για το θέμα των χρεών προς τους καλλιτέχνες του περυσινού φεστιβάλ: «Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι υπάρχουν διαβεβαιώσεις για πλήρη εξόφληση όλων των καλλιτεχνών»! Μα τα χρήματα έχουν ήδη εγκριθεί και βρίσκονται στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους! Χρειάζεται κι άλλη διαβεβαίωση; Ή μήπως εν τω μεταξύ έκλεισαν άλλες τρύπες;
Εκεί είδαμε και τον Γιώργο Βέλτσο (ως τι ήρθε άραγε σε μια κλειστή επί της ουσίας συνέντευξη Τύπου) σε ρόλο πυροσβέστη, όταν άρχισαν να πέφτουν οι ριπές των ερωτήσεων. «Είναι θεμιτές και νόμιμες οι ερωτήσεις των δημοσιογράφων, αλλά σήμερα φιλοξενούμε έναν ξένο επισκέπτη. (…) Ας υιοθετήσουμε βαρουφάκεια ασάφεια στον πολιτισμό». Και λίγο αργότερα ακούσαμε, όχι από τον Γιώργο Βέλτσο, ότι τα έργα του Γιαν Φαμπρ, τα θεατρικά και τα ποιητικά του, θα κυκλοφορήσουν στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Νήσος», του πανεπιστημιακού Μάκη Κουζέλη, φίλου και συναδέλφου του υπουργού Πολιτισμού.Αυτά έγιναν στη δίωρη συνέντευξη Τύπου. Φύγαμε από μην ξέροντας ούτε πότε θα αρχίσει το Φεστιβάλ, ούτε πότε θα τελειώσει, ούτε πόσες ακριβώς εκδηλώσεις θα φιλοξενήσει. Και έχοντας πλέον απόλυτη βεβαιότητα ότι όλη η προηγούμενη ιστορία με την αποπομπή του Γιώργου Λούκου και το ξήλωμα ενός πολύ πετυχημένου Φεστιβάλ, μάλλον κρύβει ψυχαλυτικού χαρακτήρα αιτίες…