Η δημοφιλέστερη όπερα του γαλλικού ρεπερτορίου, σύμβολο του έρωτα και της ελευθερίας, η «Κάρμεν» του Ζορζ Μπιζέ, επιστρέφει στο Ηρώδειο από την Εθνική Λυρική Σκηνή, στις 27, 28, 29 και 31 Ιουλίου 2018, σε μουσική διεύθυνση Λουκά Καρυτινού και σκηνοθεσία Στίβεν Λάνγκριτζ, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
Στον ιδιαίτερα απαιτητικό ρόλο της Κάρμεν θα είναι μία από τις κορυφαίες λυρικές πρωταγωνίστριες, η Ανίτα Ρατσβελισβίλι. Σταρ της Σκάλας του Μιλάνου, της «Μετροπόλιταν» της Νέας Υόρκης και της Όπερας του Παρισιού, θεωρείται η πιο επιτυχημένη Κάρμεν της εποχής. Σε δεύτερη διανομή θα είναι η Αμερικανίδα Κέιτ Ώλντριτς.
Η «Κάρμεν» είναι σύγχρονη, αιχμηρή, επίκαιρη, και τοποθετείται στην Ευρώπη των κλειστών συνόρων και της φτώχειας. Σε σκηνοθεσία του διακεκριμένου Βρετανού σκηνοθέτη και καλλιτεχνικού διευθυντή της Όπερας του Γκαίτεμποργκ Στίβεν Λάνγκριτζ πρωτοπαρουσιάστηκε στο Ηρώδειο το 2016 και σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Με συμμάχους τούς Γιώργο Σουγλίδη στα εντυπωσιακά σκηνικά και κοστούμια, Τζουζέππε ντι Ιόριο στους απόκοσμους φωτισμούς και Τόμας Μπέργκμαν στις ατμοσφαιρικές προβολές, ο Λάνγκριτζ δημιουργεί ένα σύγχρονο, αλλά και διαχρονικό συνάμα περιβάλλον για την ιστορία της Κάρμεν – «μια ιστορία για τα όρια και τη φτώχεια, την ελευθερία και τη σκλαβιά. Μια ιστορία για το σήμερα», όπως αναφέρει ο σκηνοθέτης.
Η «Κάρμεν», μια από τις πλέον εμβληματικές όπερες, εξακολουθεί να προκαλεί σήμερα -όπως και όταν πρωτοπαρουσιάστηκε- πριν από 143 χρόνια στο Παρίσι. Η ηρωίδα υπερασπίζεται την ελευθερία της και το δικαίωμα να επιλέγει η ίδια ερωτικούς συντρόφους, όχι να την επιλέγουν αυτοί. Αποτελεί απειλή για κοινωνίες ανδροκρατούμενες και πατριαρχικές. Οι επιλογές της απειλούν τα θεμέλιά τους. Μόνη λύση είναι η εξόντωσή της, την οποία αναλαμβάνει ο ερωτευμένος και «προδομένος» Δον Χοσέ.
Η αντισυμβατικότητα του χαρακτήρα της ηρωίδας του έργου υποστηρίχθηκε από τη μουσική. Ο Μπιζέ συνδύασε με εξαιρετική επιτυχία το «υψηλό» και το «λαϊκό», εντάσσοντας «λαϊκότροπους» σκοπούς σε ένα «σοβαρό» είδος. Όχι με διακοσμητικό τρόπο, όχι στο πλαίσιο της αισθητικής του οριενταλισμού, αλλά προκειμένου να υπηρετήσει τη δραματουργία του έργου. Στο πλαίσιο της σύγχρονης ανάγνωσης, που προτείνει ο Στίβεν Λάνγκριτζ, βρίσκοντας αναλογίες με όσα συμβαίνουν καθημερινά γύρω μας, υπόθεση και μουσική μοιάζει να ξαναβρίσκουν την αρχική τους δύναμη, την αιχμή που αναζητούσαν οι δημιουργοί του έργου. «Η Ανδαλουσία του Μπιζέ έχει επινοηθεί, είναι υποθετική, ωστόσο αντανακλά τον κόσμο μας», σημειώνει ο σκηνοθέτης Στίβεν Λάνγκριτζ και συνεχίζει: «Η συντριπτική φτώχεια αποτελεί καθημερινότητα για πολλά εκατομμύρια ανθρώπων, στους οποίους η όπερα Κάρμεν δίνει φωνή. Αυτό υπήρξε ένα ριζοσπαστικό βήμα στην ιστορία της όπερας, αφού αυτή, παραδοσιακά, περιόριζε τους εργαζόμενους και τους φτωχούς σε κωμικούς ρόλους, ενώ κρατούσε τις τραγωδίες για τους θεούς και τους ευγενείς. Αυτό το στοιχείο της Κάρμεν παραμένει ριζοσπαστικό και σήμερα. Η Κάρμεν σέβεται την ανθρωπιά των φτωχών και τους προσφέρει μουσική γεμάτη πάθος, ωραία, ερωτική, εορταστική και τραγική. Υπάρχει θάνατος και απόγνωση, αλλά εξίσου υπάρχουν γιορτές, χοροί και κέφι: το πάθος και το χιούμορ δεν αποτελούν προνόμια των πλουσίων […] Αγαπούμε την Κάρμεν για τη ζωντάνια της, για το θάρρος της· για την άρνησή της να συμβιβαστεί με τη ζωή και τον έρωτα· πάνω απ’ όλα για την επιμονή της να διεκδικεί το δικαίωμά της στην απόλυτη προσωπική ελευθερία και για την αφοβία της μπροστά στον θάνατο».
Στην παράσταση του Ηρωδείου τον ρόλο του Δον Χοσέ ερμηνεύει ο Τσέχος τενόρος Πάβελ Τσέρνοχ και ο τενόρος της ΕΛΣ Δημήτρης Πακσόγλου σε δεύτερη διανομή. Στον ρόλο του Εσκαμίγιο εναλλάξ δύο διακεκριμένοι βαρύτονοι της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ο Διονύσης Σούρμπης και ο Δημήτρης Τηλιακός. Στον ρόλο της Μικαέλας η Μαρία Μητσοπούλου και η Μυρσίνη Μαργαρίτη.
Συμμετέχει η χορωδία της ΕΛΣ υπό τη διεύθυνση του Αγαθάγγελου Γεωργακάτου και η παιδική χορωδία της ΕΛΣ, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής της αποστολής, υπό τη διεύθυνση της Κωνσταντίνας Πιτσιάκου.
Συμμετέχουν χορευτές του μπαλέτου της ΕΛΣ σε κινησιολογία Νταν Ο’Νηλ και Φώτη Νικολάου.
