Στη δεκαετία του ΄60, με τη γέννηση το Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου, καθώς και στα τέλη της με την άνοδο της Χούντας και μέχρι την πτώση της, δε γινόταν ούτε…λόγος για queer ελληνικό σινεμά. Η “αλλόκοτη” -ή απλώς ομοφυλοφιλική- η …queer ταυτότητα είναι ακόμα (ίσως μέχρι και σήμερα) καλά ασφαλισμένη στα ιδεολογικό -κοινωνικά ντουλάπια.
Το πρώτο μεγάλο αφιέρωμα, που “αποκαλύπτει” για το πρόγραμμα της 59ης διοργάνωσης του (1-11 Νοεμβρίου) το
Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, είναι αυτό στο ελληνικό queer σινεμά.
Οι 38 ταινίες (μικρού και μεγάλου μήκους) του αφιερώματος, στην πλειονότητα τους άγνωστα -τολμηρά φιλμ σημαντικών δημιουργών, επιμελήθηκε ο Κωνσταντίνος Κυριακός, αναπληρωτής καθηγητής της Ιστορίας του Θεάτρου και του Ελληνικού Κινηματογράφου (Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πατρών).
Απο τις “Αναπάντεχες επιλογές” ως τα διεθνή βραβεία.
Ως “Αναπάντεχες επιλογές” κρίνονται οι δυο πρώτες ταινίες της δεκαετίας του ’60 ( οι εν πολλοίς άγνωστες ταινίες “Vortex- Το πρόσωπο της Μέδουσας”(1967) με το πληθωρικό, ανατρεπτικό βλέμμα του Νίκου Κούνδουρου και ο “Ορέστης” (1969) – η μοναδική ταινία του βραβευμένου με Όσκαρ σκηνογράφου και εικαστικού Βασίλη Φωτόπουλου (με πρωταγωνιστή στο ρόλο του Ορέστη τον Hiram Keller (1944-1997), μοντέλο, συνεργάτη του Andy Warhol και ηθοποιό αμερικανικών αντεργκράουντ ταινιών και στον διπλό ρόλο της Ηλέκτρας αλλα και της Κλυταιμνήστρας τη μουσικό-ερμηνεύτρια Φλέρυ Νταντωνάκη!)
Ακολουθούν τα τολμηρά ’70 (Ο Τάκης Σπετσιώτης με τις ταινίες “Η Λίζα και η άλλη” (1976) και “Καλλονή” (1977), η Ίρις Ζαχμανίδου με “Το γελεκάκι” (1976) και ο Γιώργος Καλογιάννης με το φιλμ “Λίβυος ή η αλματώδης παρουσία του περασμένου έπους” (1976) είναι ορισμένοι από τους δημιουργούς που αποδομούν τα έμφυλα στερεότυπα, αλλά και αναδεικνύουν τη γυναικεία πλευρά. Το 1979 ο Δημήτρης Σταύρακας υπογράφει το ντοκουμέντο-μικρού μήκους Μπέττυ).
Από την κρίσιμη δεκαετία του ’80, στη διάρκεια της οποίας το ελληνικό queer σινεμά, αφήνει πίσω του τη λογοκρισία και προσπαθεί να κατακτήσει την αναγνώριση, και μάλιστα σε μια ιδιαίτερα δύσκολη παγκόσμια συγκυρία, με ταινίες πολύ χαρακτηριστικές για το είδος, επιλέχθηκαν τα φιλμ:
“Άγγελος” του Γιώργου Κατακουζηνού (1982) βασισμένος σε αληθινά γεγονότα που συγκλόνισαν την κοινή γνώμη. Οι ταινίες Στην αναπαυτική μεριά (1981) και Μετέωρο και σκιά (1985) του Τάκη Σπετσιώτη, προσεγγίζουν την κοινότητα από τη σκοπιά των διανοούμενων ποιητών της δεκαετίας του ’60 αλλά και των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα.
Βιώνοντας την ενηλικίωσή του, τη δεκαετία του ’90 το ελληνικό queer σινεμά σπάει τους δεσμούς με το παρελθόν και αποκρυσταλλώνεται, κοιτώντας με ψύχραιμο και απόλυτα ανατρεπτικό τρόπο τον ομοερωτισμό. Ο Κωνσταντίνος Γιάνναρης, ο Χρήστος Δήμας και ο Πάνος Χ. Κούτρας είναι από τους πρωτεργάτες, που πραγματεύονται τα queer ζητήματα με τρόπο αυθεντικό, παθιασμένο και απογυμνωμένο από κάθε είδους σύμβαση. Είναι η εποχή στην οποία οι ελληνικές queer ταινίες αναγνωρίζονται καλλιτεχνικά και βραβεύονται σε όλο τον κόσμο.
Από το 2000 μέχρι σήμερα οι ταινίες του Νέου queer ελληνικού σινεμά ξεπερνούν τα σύνορα, εξερευνούν νέους αφηγηματικούς δρόμους, πειραματίζονται υφολογικά, εκφράζουν τη νέα εποχή και κερδίζουν σπουδαίες διακρίσεις. Απ’ το “πρόσωπο της Μέδουσας” του Κούνδουρου στα 1967 ως το φετινό εντυπωσιακό “Obscuro Barroco” της Ευαγγελίας Κρανιώτη πέρασε ήδη μισός αιώνας…
“Ακόμη περισσότερη σημασία αποκτά η καινοφανής χειρονομία να οργανωθεί στο ετήσιο, εθνικό και ιστορικό ελληνικό κινηματογραφικό φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ένα αναδρομικό αφιέρωμα στον queer/ gay ελληνικό κινηματογράφο. Ένα αφιέρωμα όπου συνυπάρχουν με επιλεκτικά κριτήρια ταινίες οι οποίες αναμφισβήτητα υπάγονται στο queer/gay ρεύμα της ελληνικής κινηματογραφίας· άλλες προδρομικές και ανάδελφες, άλλες δίκαια τιμημένες και βραβευμένες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και άλλες άδικα παραγνωρισμένες” σημειώνει σχετικά ο επιμελητής του αφιερώματος Κωνσταντίνος Κυριακός.
Δύο από τις ταινίες του αφιερώματος (“Μετέωρο και σκιά” του Τάκη Σπετσιώτη και “Στρέλλα” του Πάνου Χ. Κούτρα), θα προβληθούν με όρους καθολικής προσβασιμότητας για όλους τους θεατές: με ακουστική περιγραφή για τυφλούς και άτομα με προβλήματα όρασης και με υπότιτλους για κωφούς και βαρήκοους
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
