Γράφει ο Κώστας Λάσκαρης
Ο ιταλογαλλικός σταθμός “Concordia”…
– ο μόνος «διεθνής» σταθμός της Ανταρκτικής, που βρίσκεται στην καρδιά της παγωμένης ηπείρου, σε μια τοποθεσία που ονομάζεται Dome Circe – «θόλος» ή υψίπεδο της Κίρκης.
– Επανδρώνεται από μέλη & των 2 χωρών, που ουσιαστικά επιμερίζονται τις ευθύνες & τις δραστηριότητες.
– Λειτουργεί, δε, υπό την εποπτεία του Γαλλικού & Ιταλικού Πολικού Ινστιτούτου, IPEV & PNRA.
- Στον Concordia, όμως…
για ένα χρόνο θα βρίσκεται και ο Αδριανός Γολέμης…
– ιατρός με μετεκπαίδευση στο “International Space University” του Στρασβούργου, στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος της European Space Agency (ESA), αντικαθιστώντας τον Δρ. Ευάγγελο Καϊμακάμη(δεξιά στη φωτογραφία) – οι μόνοι Έλληνες που βρέθηκαν ποτέ εκεί.
“η δουλειά του είναι να βρίσκει ιατρικές λύσεις σε προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι στις πιο ακραίες πιθανές συνθήκες όπως αυτές του Διαστήματος.”
Έρευνα στον πάγο…
Στο σταθμό λαμβάνουν χώρα πολλές ερευνητικές διεργασίες, ανάμεσα στις οποίες Μετεωρολογία & μελέτες της Ατμόσφαιρας, γλασεολογία (μελέτη των πάγων) καθώς & Αστρονομία.
- Βρίσκεται σε υψόμετρο (3233 μέτρα)…
– κάτι που έχει για τους ερευνητές κάποιες επιπτώσεις όπως… την υποξία (ολική στέρηση οξυγόνου) ή ασθένεια του υψόμετρου, όπου μπορεί να επιφέρει θανάσιμες επιπλοκές, όπως: πνευμονικό οίδημα μεγάλου υψόμετρου & εγκεφαλικό οίδημα μεγάλου υψομέτρου, πονοκέφαλο, εξάντληση, δύσπνοια & ναυτία.
– Στην βαριά υποξία ενδέχεται να… υπάρξουν αλλαγές στο επίπεδο συνείδησης, κρίσεις, κώμα & τελικά θάνατος, καθώς η ατμόσφαιρα εδώ είναι πιο αραιή λόγω… υψομέτρου και άρα φτωχότερη σε οξυγόνο. Αυτό προκαλεί διαταραχές στον ύπνο και περιοδικά και σε άλλες λειτουργίες.
δηλώνει ο Αδριανός Γολέμης…
– «Βρισκόμαστε πάνω σε – 3200 – μέτρα πάγο, κάτω από τα οποία υπάρχει μόνο… θάλασσα! Δεν υπάρχει δηλαδή κάποια χερσαία μάζα πάνω στην οποία πατάει ο Σταθμός, ωστόσο η τοποθεσία του είναι σταθερή & δε μετακινείται».
Επίσης…
«ο καιρός είναι πάντα ο ίδιος – δε βρέχει & δεν χιονίζει, ενώ σπάνια φυσάει. Οι θερμοκρασίες βέβαια κυμαίνονται από -30 το καλοκαίρι μέχρι -80 το χειμώνα, λόγω της Ανταρκτικής νύχτας… που διαρκεί 3 μήνες…με μόνιμο σκοτάδι. Αντίστοιχα τώρα έχουμε 24 ώρες ηλιοφάνεια».
– Η Concordia
Στο Σταθμό μέχρι και τον Φεβρουάριο θα βρίσκονται περίπου 70 άτομα, που είναι και ο μέγιστος αριθμός, τον οποίο μπορεί να υποστηρίξει. Κατά την διάρκεια του καλοκαιριού του Νότιου ημισφαιρίου (Νοέμβριος-Φεβρουάριος), ο Σταθμός επικοινωνεί με τον υπόλοιπο κόσμο αεροπορικά & «οδικώς», μέσω αποστολών που μεταφέρουν προμήθειες. Οι αποστολές χρειάζονται 10 μέρες για να φτάσουν χερσαία από την ακτή της Ανταρκτικής μέχρι τον Concordia.
- Το Φεβρουάριο το τελευταίο αεροπλάνο φεύγει, μεταφέροντας τους επιστήμονες που βρέθηκαν εκεί για την «θερινή» περίοδο πίσω.
– «Από τότε και για 9 μήνες θα μείνουμε 13 άτομα στο Σταθμό, απομονωμένοι. Έχει ενδιαφέρον να πούμε ότι είναι πιο εύκολο για έναν Αστροναύτη να επιστρέψει στη Γη από το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό σε περίπτωση ανάγκης παρά να φύγει από την Concordia το χειμώνα, που η βάση είναι ουσιαστικά απροσπέλαστη καθώς τα καύσιμα των αεροπλάνων αλλά και των χερσαίων οχημάτων παγώνουν», περιγράφει ο κ. Γολέμης.
- Ο ρόλος του…
– «Εγώ είμαι εδώ για να πραγματοποιήσω τα πανεπιστημιακά ερευνητικά προγράμματα που έχει προκρίνει η European Space Agency. Αυτό σημαίνει από προγραμματισμό των μετρήσεων και αιμοληψίες μέχρι πιο πολύπλοκες μετρήσεις, όπως μεταβολισμός, μελέτες ύπνου με ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, και ανάλυση κάποιων δεδομένων σε πρώτο επίπεδο», εξηγεί ο Αδριανός Γολέμης.
– Ο στόχος των ερευνών είναι διττός – από τη μία η γνώση αυτή θα χρησιμοποιηθεί για τις διαστημικές αποστολές, με απώτατο σκοπό μια… επανδρωμένη αποστολή στον Άρη, και από την άλλη τα αποτελέσματα των ερευνών αναμένεται να έχουν και ευνοϊκές επιπτώσεις για την κοινωνία.
Για παράδειγμα…
– «μελετώντας τον ύπνο & τις διαταραχές του υπό δυσχερείς συνθήκες διαβίωσης, μαθαίνουμε πώς να βοηθήσουμε τους αστροναύτες που υποφέρουν από τις ίδιες αιτίες, αλλά κυρίως μαθαίνουμε πώς να βελτιώσουμε τον… ύπνο ασθενών στη Γη. Αντίστοιχα συμβαίνει και με άλλα πειράματα. Μελετούμε ποια είναι τα ιδανικά… αντιμικροβιακά υλικά για να χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή διαστημοπλοίων. Όταν μάθουμε ποια είναι αυτά όμως, μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε & στα νοσοκομεία ώστε να μειώσουμε τις… ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις. Φυσικά η ιατρική αυτή έρευνα βασίζεται στα μέλη του πληρώματος που θα μείνουν στην Concordia για ένα χρόνο και η συμμετοχή σε αυτά είναι εθελοντική», εξηγεί ο γιατρός.
Τα πειράματα…
- Ένα από αυτά που φέτος έχουν να κάνουν με:
τη Βιταμίνη D, για την οποία προσπαθούμε να καθορίσουμε την ιδανική ποσότητα που αν χορηγηθεί – βοηθά τους ανθρώπους στη διάρκεια της – τρίμηνης πολικής νύχτας – αφού η έλλειψη ηλιακού φωτός επηρεάζει τον οργανισμό.
- Ένα άλλο πείραμα που πραγματοποιήθηκε μελετά:
τη διατροφή και τις αλλαγές στον ανθρώπινο μεταβολισμό στις συνθήκες απομόνωσης, ενώ ένα άλλο τις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη του πληρώματος και την ομαδικότητα.
- Ταυτόχρονα γίνονται ακόμα μελέτες, για:
τις αλλαγές της ψυχολογίας – σε βάθος ενός έτους – για τις μεταβολές του…αγγειακού συστήματος στην υποξία & το πώς μεταβάλλεται η…στάση του σώματος.
Τέλος
- υπάρχει & πείραμα που μελετά το πώς:
– οι υπολογιστές μπορούν να καταλάβουν την… ψυχολογική κατάστασή του ανθρώπου, αναλύοντας τον τρόπο ομιλίας του. Στην ουσία ερευνάται η ανάπτυξη…ευφυών μεταβαλλόμενων αρχιτεκτονικών εφαρμογών που έχουν στόχο να κατανοούν την ψυχολογική κατάσταση του πληρώματος σε… απομόνωση & να αντιδρούν δημιουργώντας νέα “περιβαλλοντικά ερεθίσματα” που βοηθούν το πλήρωμα να διατηρεί μια υγιή κατάσταση»,
αναφέρει ο Αδ. Γολέμης.
Το ταξίδι
Για να φθάσει κανείς από την Ευρώπη στον σταθμό Concordia θα πρέπει να μεταβεί αεροπορικώς στην Νέα Ζηλανδία, στην πόλη Christchurch. Από εκεί με στρατιωτικό αεροπλάνο C130 πηγαίνει στην παράκτια ιταλική βάση Mario Zuccheli.
Εξιστορεί ο Έλληνας επιστήμονας…
«Η πτήση είναι 8ωρη και όλοι είμαστε ντυμένοι με ειδικές πολικές στολές. Μάλιστα έχει ενδιαφέρον το ότι το αεροπλάνο προσγειώνεται στην παγωμένη θάλασσα! Λίγους μήνες μετά αυτός ο πάγος λιώνει»
- Όσον αφορά τη συμβίωση…
– «Το χειμώνα με 13 άτομα, στην απομόνωση, θα είναι διαφορετικό από όλες τις απόψεις, κοινωνικές, χώρου, επικοινωνία, φαγητό», εκτιμά ο κ. Γολέμης και προσθέτει «υπάρχουν και δύσκολες στιγμές ή διαφωνίες και γεγονός είναι ότι γιγαντώνονται λόγω της απομόνωσης και του γεγονότος ότι είτε το θέλεις είτε όχι είσαι με τους ίδιους ανθρώπους όλη τη μέρα. Σε τέτοιες περιπτώσεις ένα τηλεφώνημα σε έναν καλό φίλο ή στην οικογένειά σου βοηθάει περισσότερο από ότι περιμένεις».
