Το ψήσιμο του αρνιού και το τελετουργικό για την προετοιμασία του είναι κάτι ξεχωριστό, αφού ακριβώς για τη Ρούμελη το Πάσχα είναι στοιχείο από το DNA μιας ολόκληρης περιοχής. Απ’ όποιο ρουμελιώτικο σοκάκι και να περάσεις τις μέρες του Πάσχα θα υπάρχει μια παρέα να σε περιμένει.
Απ’ άκρη σ’ άκρη στη Ρούμελη ακόμα και σε χωριά με λιγοστούς κατοίκους τις Άγιες ημέρες της Πασχαλιάς αποκτούν ζωή. Ξεχασμένες γωνιές, «χτυπημένες» από την παλιά η την καινούργια μετανάστευση ανασαίνουν και πάλι. Άλλωστε η κρίση των τελευταίων ετών έχει αναγκάσει πολλούς από τους κατοίκους που προτιμούσαν την πασχαλιά να την περάσουν σε άλλα μέρη να επανέρχονται και πάλι στα πατρικά τους σπίτια, στις γειτονιές, στα χωριά τους. Άρχισαν να ζωντανεύουν και πάλι οι παραδόσεις οι οποίες σε κάθε περίπτωση δεν σταματούν ούτε στο άναμμα της φωτιάς και στο σούβλισμα του αρνιού ούτε ακόμα-ακόμα στο λάκκο αλλά αντίθετα ζωντανεύουν συνεχώς όλο και περισσότερα ξεχωριστά Πασχαλινά δρώμενα που είναι ταυτότητα διαχρονική για κάθε περιοχή.
Αν και σύμφωνα με την Ορθόδοξη εκκλησία η Πρώτη Ανάσταση γιορτάζεται το πρωί του Μ. Σαββάτου, οι περισσότεροι συνεχίζουν τη νηστεία μέχρι τις 12 τα μεσάνυχτα, όταν ανάβουμε τις λαμπάδες μας με το Άγιο Φως και το μεταφέρουμε στο σπίτι για να φέρουμε τύχη.
Το βράδυ μετά την Ανάσταση, στη Ρούμελη οι οικογένειες ετοιμάζουν το κοκορέτσι και τη σούβλα με το αρνί ή το κατσίκι που θα ψήσουν την επόμενη το πρωί και τρώνε την πατροπαράδοτη μαγειρίτσα και τσουγκρίζουν τα κόκκινα αυγά που έχουν βάψει από τη Μ. Πέμπτη.
Η μαγειρίτσα είναι παραδοσιακή σούπα και αποτελεί το πρώτο πιάτο που περιέχει κρέας μετά τη νηστεία της Σαρακοστής. Μαγειρεύεται με λαχανικά, άνηθο, τα εντόσθια του αρνιού και ρύζι. Φτιαγμένη κυρίως με χορταρικά, η μαγειρίτσα είναι ό,τι πρέπει για το στομάχι που απείχε τόσες μέρες από το κρέας. Πολλοί μάλιστα, ψήνουν στον φούρνο και γαρδούμπες ή κατσικάκι με πατάτες για μεγαλύτερη ποικιλία γεύσεων.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 το Ρουμελιώτικο Πάσχα ήταν η κορυφαία από τις εκδηλώσεις που οργανώνονταν ανήμερα το Πάσχα στη Λαμία.
Στο λόφο του Αγίου Λουκά μέσα στα πεύκα είχαν καθορισμένο ραντεβού χιλιάδες κάτοικοι της Λαμίας αλλά και οι επισκέπτες της πόλης. Εκεί προσφέρονταν εκτός από δωρεάν αρνί ψητό σε όλους, κρασί και μουσική. Μια πόλη ενώνονταν κάθε Πάσχα και για πολλά χρόνια σε μία μεγάλη παρέα, με εκατοντάδες αρνιά να θυσιάζονται για τους επισκέπτες. Όμως στα μέσα της δεκαετίας του 1990 αυτό το παραδοσιακό αντάμωμα ανήμερα που Πάσχα όπου η πόλη γίνονταν μία παρέα θυσιάστηκε στον εκσυγχρονισμό.
Απέτυχαν δε και άλλες απόπειρες να ζωντανέψει σε διάφορα άλλα σημεία της Λαμίας. Έμεινε άρρηκτα δεμένο με τις συνήθειες των απλών πολιτών στους δρόμους τα σοκάκια και τις αλάνες της πόλης.
Η Ρούμελη με το Πάσχα και τα έθιμα που το συνοδεύουν είναι ένας προορισμός με ιδιαίτερα έντονο ελληνικό χρώμα, βαθιές ρίζες μέσα στο χρόνο και με άρωμα παράδοσης.
Οι μεγάλες παρέες, το αρνί στη σούβλα και η διασκέδαση είναι στοιχεία που θα βρει ο κάθε επισκέπτης σε κάθε χωριό της Ρούμελης και μαζί και την Ρουμελιώτικη φιλοξενία. Τα Πασχαλινά έθιμα στη Ρούμελη έλκουν την καταγωγή τους από τον περασμένο αιώνα και όχι μόνο δεν ξεθωριάζουν με το πέρασμα του χρόνου, αλλά ζωντανεύουν όλο και περισσότερο, καθώς οι νεότερες γενιές συμμετέχουν με ιδιαίτερο μεράκι και κέφι, τόσο στην προετοιμασία του «λάκκου»,της φωτιάς και στο σούβλισμα, όσο και στο πασχαλινό γλέντι που ακολουθεί.
Συνάντηση επιταφίων
Μεγαλοβδόμαδο στην Λαμία και ειδικά την Μεγάλη Παρασκευή ξεχωρίζει η περιφορά και κυρίως τη συνάντηση των Επιταφίων στην Πλατεία Πάρκου της πόλης με τη συμμετοχή της Φιλαρμονικής και χιλιάδων κατοίκων και επισκεπτών ενώ μετά το τέλος της περιφοράς των επιταφίων επικρατεί το αδιαχώρητο στα μεζεδοπωλεία με τα σαρακοστιανά μέσα και έξω από την πόλη της Λαμίας
Αρκίτσα
Τη Δευτέρα του Πάσχα πραγματοποιείται το έθιμο της Ρωμάνας, όπου αναβιώνει ο πολιτιστικός σύλλογος. Γυναίκες, με τοπικές ενδυμασίες τραγουδώντας το τραγούδι της Ρωμάνας συγκεντρώνουν χρήματα και υλικά για να φτιάξουν παραδοσιακές πίτες. Το ίδιο απόγευμα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου υπό τους ήχους παραδοσιακής μουσικής προσφέρουν τις πίτες που ετοίμασαν και γίνεται ένα κλασικό γλέντι με χορό και κρασί.
Αράχωβα
Η ιδανική λύση για όσους θέλουν να συνδυάσουν μικρή απόσταση, κοσμοπολίτικα στέκια και παράδοση!
Στην Αράχοβα ανήμερα του Πάσχα ξεκινάει η περιφορά της Εικόνας του Αγίου Γεωργίου, την οποία συνοδεύουν περί τα 500 άτομα ντυμένα με παραδοσιακές φορεσιές. Την επομένη πραγματοποιείται αγώνας δρόμου των γερόντων (ανηφορικός δρόμος), οι οποίοι ξεκινούν από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και φτάνουν στον λόφο.
Ακολουθούν χορευτικά συγκροτήματα και το απόγευμα χορεύουν γυναικείοι χορευτικοί σύλλογοι. Οι εκδηλώσεις συνεχίζονται με κλέφτικα αγωνίσματα, της το σήκωμα της πέτρας.
Αμφίκλεια Φθιώτιδας
Στην Αμφίκλεια δεν ψήνει ο καθένας μόνος το αρνί του, αλλά όλη η γειτονιά μαζί. Έτσι συντηρούν μια παράδοση ετών αλλά και γενεών. Καθιερωμένος τόπος συνάντησης. Στις γειτονιές και τα σταυροδρόμια της Αμφίκλειας βλέπεις να ψήνονται 10-15 ίσως και περισσότερα αρνιά στη σειρά. Ταυτόχρονα, οι νοικοκυρές μαγειρεύουν τα συκωτάκια και τα έντερα από τα αρνιά και τα σερβίρουν σε όλη τη γειτονιά μαζί με κόκκινα αυγά. Πριν από το τέλος του ψησίματος όλοι μαζί λένε το «Χριστός Ανέστη» και πριν ο καθένας πάρει τον δρόμο για το γιορτινό τραπέζι του σπιτιού του θα πρέπει πρώτα να ολοκληρωθεί το γλέντι στην παρέα έστω και αν θυσιάσουν μία πλάτη από το αρνί ή κάποιες φορές και περισσότερο. Μάλιστα πολλές από τις παρέες που έχουν ριζώσει διαχρονικά φροντίζουν να εξασφαλίσουν ρεφενέ ένα μικρό αρνί για να βγει από την φωτιά πρώτο να το θυσιάσουν στο γλέντι της παρέας
Λιβαδειά
Την Κυριακή του Πάσχα η Λιβαδειά είναι σκεπασμένη από ένα σύννεφο καπνού και η «τσίκνα» απλώνεται και πέρα από την πόλη και καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Οι κάτοικοι της πόλης μένουν σχεδόν άγρυπνοι για να φτιάξουν τον «λάκκο» και πριν ακόμη ξημερώσει έχουν ετοιμάσει το σημείο και τον σωρό με τα κλαδιά. Ο μεγαλύτερος της οικογένειας ή της παρέας κάνει τον σταυρό του και ανάβει τη φωτιά με τη λαμπάδα της Αναστάσεως.
Με αρκετή υπομονή, ραντίσματα νερού και χτυπήματα στα φλεγόμενα κλαδιά, η θράκα ετοιμάζεται και μπαίνουν επάνω τα αρνιά. Το ψήσιμο και το γλέντι κρατούν μέχρι αργά το απόγευμα, συνοδεία τοπικής μουσικής και φυσικά άφθονου κρασιού. Στον δημοτικό «λάκκο», που στήνεται στην περιοχή της Κρύας, προσφέρονται δωρεάν σουβλιστό αρνί, μεζέδες και κρασί στους επισκέπτες και στους παρευρισκομένους, ενώ συμμετέχουν παραδοσιακά χορευτικά συγκροτήματα.
Καρπενήσι
Το παραδοσιακό πασχαλινό έθιμο, που έχει τις ρίζες του στον περασμένο αιώνα, όχι μόνο παραμένει αναλλοίωτο, αλλά με το πέρασμα των χρόνων εμπλουτίζεται, καθώς οι νεότερες γενιές συμμετέχουν στα πασχαλινά δρώμενα με ιδιαίτερο κέφι και μεράκι.
Το Μεγάλο Σάββατο η Ανάσταση του Θεανθρώπου γιορτάζεται με τη ρίψη βεγγαλικών και το μοίρασμα κόκκινων αυγών από τον δήμο σε κατοίκους και επισκέπτες.
Ξημερώνοντας η Κυριακή του Πάσχα, το Καρπενήσι κυριολεκτικά καλύπτεται από τον καπνό εκατοντάδων λάκκων στις γειτονιές της πόλης, στους οποίους οι κάτοικοι καίνε κληματαριές. Δίπλα στους λάκκους στήνονται οι σούβλες για το ψήσιμο του οβελία και το γλέντι με άφθονο φαγητό, ποτό, χορούς και τραγούδια διαρκεί μέχρι αργά το βράδυ.
Άμφισσα
Στην Άμφισσα, πάλι έχουν τα «Δάκρυα της Παναγιάς». Το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής όλη η Άμφισσα συναντιέται σε καφενεία, μεζεδοπωλεία και εστιατόρια για να καταναλώσει σαρακοστιανά χωρίς λάδι και μεγάλες ποσότητες τσίπουρου και ούζου, που είναι τα εν λόγω δάκρυα!
Αμυγδαλιά Δωρίδας
Στην Αμυγδαλιά Δωρίδας την Κυριακή του Πάσχα όταν βγαίνουν στο προαύλιο της Εκκλησίας… πιάνονται σε χορό οι άντρες μόνο και κυρίως οι μεγαλύτεροι. Τον χορό παλιά ξεκινούσε πρώτα ο παπάς τραγουδώντας το τραγούδι «Σαράντα δυο Τουρκόπουλα…» και φέρνουν γύρω την εκκλησία τρεις φορές και μετά ξεκινούν χορεύοντας και κατεβαίνουν στην πλατεία.
Υπάτη
Οι εκδηλώσεις το Πάσχα έχουν ως επίκεντρο το προαύλιο του ναού του Αγίου Νικολάου, όπου κάθε χρόνο συγκεντρώνονται ντόπιοι και ξένοι για να χορέψουν στους ρυθμούς της ελληνικής δημοτικής παράδοσης.
Στην Υπάτη, το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα μετά την Αγάπη ξεκινούν εκδηλώσεις με έθιμα που χάνεται στα βάθη του παρελθόντος, ενώ στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγ. Νικολάου, ο παπάς σέρνει τον αναστάσιμο χορό, ψάλλοντας το «Χριστός Ανέστη». Κάθε χρόνο αυτή την ημέρα, σύσσωμος ο λαός της Υπάτης, αλλά και της ευρύτερης περιοχής αναβιώνει και κρατάει ζωντανό το πανάρχαιο αυτό έθιμο. Ακολουθεί λαϊκό πανηγύρι στην πλατεία με άφθονο κρασί και ντόπια ψητά.
Την δεύτερη ημέρα του Πάσχα, στα Λουτρά Υπάτης, χορεύεται ένας ιδιαίτερος χορός που έρχεται κατευθείαν από την τοπική παράδοση: ο «κλειστός» χορός έχει τις ρίζες του στο Νεοχώρι Υπάτης.
Οι εορταστικές εκδηλώσεις συνεχίζονται για δύο ακόμη ημέρες, την Τρίτη του Πάσχα στην Αγία Παρασκευή του χωριού Μεξιάτες όπου στήνεται διπλός γυριστός χορός που έχει παράδοση από την Τουρκοκρατία.
Την Τετάρτη μετά το Πάσχα έχουμε την μεγάλη πορεία των αντρών του χωριού της Υπάτης μέχρι την Παναγία Αρσάλη. Το απόγευμα, μόνον οι άνδρες, ανεβαίνουν στην Παναγία Αρσαλή (Αγία Ιερουσαλήμ), διανύοντας με τα πόδια μια απόσταση περίπου δύο ωρών, για να φτάσουν στην σπηλαιο-εκκλησιά.
Εκεί ψάλλουν τον εσπερινό και διανυκτερεύουν, ενώ στην Υπάτη το ίδιο βράδυ οι γυναίκες και τα παιδιά ανάβουν φωτιές στο κεντρικό σταυροδρόμι, για να κάψουν τα παλιά μαγιάτικα στεφάνια, χορεύοντας και τραγουδώντας παραδοσιακά μαγιάτικα τραγούδια. Όσοι αντέχουν, πηδούν πάνω από τις φωτιές.
Την Πέμπτη το πρωί οι «Αρσαλιώτες» τελούν θεία λειτουργία και στη συνέχεια κατεβαίνουν στην Υπάτη, όπου οι Υπαταίοι τούς υποδέχονται στη θέση «Περιβόλια» με ζωντανή μουσική. Χορός και λαϊκό πανηγύρι ακολουθεί στην πλατεία της Υπάτης.
Η Αγία Ιερουσαλήμ είναι η Αγία των σπηλαίων και των βράχων και το έθιμο προέρχεται από τα αρχαία ελληνορωμαϊκά Ροζάλια (παγανιστικές εορτές της Άνοιξης), ενώ κατά τους χρόνους της Επανάστασης του 1821 η Αγία Ιερουσαλήμ υπήρξε ορμητήριο και σημείο συνάντησης των οπλαρχηγών της περιοχής.
Δυτική Φθιώτιδα
Στα χωριά της Δυτικής Φθιώτιδας τη νύχτα που γίνεται η Ανάσταση, ένας επίτροπος της Εκκλησίας παίρνει μια σκλίδα (καλάμι από βρίζα) αγιασμένη από τον αγιασμό των Φώτων, ανεβαίνει στο καμπαναριό ψηλά και την ανάβει για να προφυλάξουν ολόκληρη την περιοχή από το χαλάζι. Ο τόπος που θα δει το φως αυτής της σκλίδας δεν κινδυνεύει από χαλάζι. Το Άγιο Φως της Ανάστασης, που θα φωτίσει το αγιασμένο από τα Φώτα καλάμι, έχει τη δύναμη να προστατεύσει ολόκληρη την περιοχή που θα φωτίσει από το φως της Ανάστασης.
Πηγή:ΑΠΕ-ΜΠΕ
