Γράφει ο Κώστας Λάσκαρης
Οι άνθρωποι γενικότερα, είμαστε ιδιαιτέρως «κοινωνικά» όντα που έχουν ανάγκη από σχέσεις που θα βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής μας, θα της δώσουν νόημα, περιεχόμενο, σκοπό.
Επομένως, μπορούμε εύκολα να κατανοήσουμε γιατί έχουμε ανάγκη να αναπτύσσουμε καλές, υγιείς & ισορροπημένες σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους.
Στην πραγματικότητα, δεν θα υπήρχε καμία πιθανότητα επιβίωσης της κοινωνίας μας, όπως την γνωρίζουμε σήμερα, αν οι άνθρωποι από καταβολής κόσμου δεν συνεργάζονταν και δεν τα πήγαιναν καλά μεταξύ τους σε ένα μεγάλο βαθμό.
-
Ωστόσο, πολύ συχνά βλάπτουν εσκεμμένα ο ένας τον άλλον. Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό; Γιατί οι άνθρωποι θέλουν κάποιες φορές να πληγώσουν & να βλάψουν τους άλλους;
- Αίτια
1. Η «κοινωνική ταυτότητα»
Η θεωρία της «κοινωνικής ταυτότητας», υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι έχουν μια βασική ψυχολογική ανάγκη να προοδεύουν, να καταξιώνονται, να ξεχωρίζουν, να αποκτούν γόητρο & φήμη (fame, reputation), με αποκορύφωμα «διθυραμβικά» σχόλια, προκειμένου να πορεύονται στη ζωή με “αναπτερωμένο” το ηθικό.
Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι έχουν μία θετικά – για τον εαυτό τους- προσδιορισμένη ανάγκη να αισθάνονται «μοναδικοί» (unique) σε σχέση με τον περίγυρο τους. Και ως εκ τούτου, έχουν την τάση να βλέπουν λιγότερο θετικά τους ανθρώπους που δεν αποτελούν μέρος μίας ομάδας σε σχέση με αυτούς που ανήκουν κάπου και αυτό γιατί αποτελεί γόνιμο & προνομιακό πεδίο ανάδειξης & προβολής ενός υπερ-τροφικού «Εγώ» και εκδήλωσης (εκτόνωσης) «ναρκισιστικών» τάσεων, ιδεασμών…εμμονών… για λόγους επίτευξης της μέγιστης δυνατής ικανοποίησης και εκτόξευσης του αισθήματος αυτο-εκτίμησης!
2. Οι «Συγκρίσεις»
Η θεωρία της «σύγκρισης» σε κοινωνικό επίπεδο, υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι από τη φύση τους διακατέχονται από μια ακατανίκητη τάση να συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους άλλους.
Η διαδικασία αυτή…στην οποία υποβάλλουμε τον εαυτό μας συχνά μας κάνει να αισθανόμαστε είτε χειρότερα είτε καλύτερα…για τους εαυτούς μας. Σε γενικές γραμμές προτιμάμε να αισθανόμαστε καλά & τις περισσότερες φορές είμαστε επιρρεπείς στο να κάνουμε συγκρίσεις που θα είναι «ευνοϊκές» για εμάς & «δυσμενείς» για τους άλλους, γιατί έτσι αισθανόμαστε καλύτερα για τον εαυτό μας, αποκαθιστώντας την κλονισμένη “αυτοεκτίμηση” & πληγωμένο “εγωισμό” μας, αποδιώχνοντας κάθε αίσθημα “ανασφάλειας” & “ηττοπάθειας“.
Για παράδειγμα σε μια μελέτη, κατά την οποία όταν είπαν σε συμμετέχοντες έρευνας ότι δεν ήταν ελκυστικοί, χρησιμοποιώντας «αρνητική ανατροφοδότηση» (negative feedback), οι συμμετέχοντες ένιωθαν προσβεβλημένοι, ήταν πιθανότερο να αναπτύξουν τάσεις να υποβιβάζουν, να κατακρίνουν & επικρίνουν (judgement) τους άλλους.
3. Η Κλασική Προβολή
Ο Freud υποστήριξε δεκαετίες πριν, ότι οι άνθρωποι ένιωθαν καλά με τον εαυτό τους & τα ελαττώματά τους, όταν πίστευαν ότι και άλλα άτομα είχαν τα ίδια αρνητικά χαρακτηριστικά με αυτούς.
Σύμφωνα με αυτή τη λογική, αν υποθέσουμε ότι: αισθάνεστε ανέντιμοι, τότε είναι πιο πιθανό να βλέπετε τους άλλους ανθρώπους ως επίσης ανέντιμους & αυτό σας κάνει κατά μία έννοια, να αισθάνεστε πιο έντιμοι από αυτούς.
Μάλιστα σε μια μελέτη, είπαν σε κάποιους συμμετέχοντες ότι παρουσίαζαν υψηλά επίπεδα «θυμού» & άρχισαν να πιστεύουν ότι και τα άλλα άτομα ήταν εύθικτα & επιθετικά και με αυτό τον τρόπο και με αυτόν τον τρόπο εφησύχαζαν τον εαυτό τους ότι τελικά δεν ήταν και τόσο «εκρηκτικοί».
4. Όταν απειλείται το «Εγώ»
Οι ψυχολόγοι έχουν ανακαλύψει ότι όταν απειλείται η «αυτοεκτίμησή» μας ή προσβάλλεται αξιοπρέπεια μας, μπορούμε να εκδηλώσουμε υπέρμετρη “επιθετικότητα” (agressiveness).
Αυτό το πεδίο έρευνας, έχει διαπιστώσει ότι η απειλούμενη αυτοεκτίμηση συνδέεται με ένα ευρύ φάσμα αυξημένων επιθετικών συμπεριφορών. Για παράδειγμα, όταν οι άνθρωποι νιώσουν προσβεβλημένοι είναι αρκετά πιθανό να φερθούν προσβλητικά σε κάποιο άλλο άτομο(λεκτική & σωματική βία)
Συμπέρασμα
Δεκαετίες έρευνας αποδεικνύουν ότι πίσω από τη δημοφιλή πεποίθηση πως οι άνθρωποι γίνονται κακοί όταν θέλουν να αισθανθούν καλύτερα για τον εαυτό τους, κρύβεται μία… μεγάλη αλήθεια!
