Γράφει ο Γιώργος Δημητριάδης
Το Σύνταγμα της Τουρκικής Δημοκρατίας με την μορφή που ισχύει σήμερα, επικυρώθηκε και τεθηκε σε ισχύ στις 7 Νοεμβρίου του 1982. Το αξιοσημείωτο του συγκεκριμένου Συντάγματος είναι πως η επικύρωσή του έγινε μετά από δημοψήφισμα κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής Χούντας του 1980 (1980-1983). Έκτοτε, έχουν περάσει αρκετές τροπολογίες επ’αυτού, με πιο πρόσφατη αυτή του 2010 με τις αλλαγές σε γενικές γραμμές να αφορούν οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα, ατομικές ελευθερίες, μεταρρυθμίσεις στον δικαστικό τομέα και αλλαγές στην αντιμετώπιση πραξικοπηματιών. Πέραν της θετικής ανταπόκρισης για τις αλλαγές αυτές, υπήρχαν και πολλές αρνητικές αντιδράσεις, όπως για παράδειγμα αυτή του Κουρδικού κόμματος Ειρήνης και Δημοκρατίας, η ένσταση του οποίου στηριζόταν στο γεγονός πως παρ’όλες τις αλλαγές, δεν υπήρχε ούτε μία αναφορά στην ύπαρξη του Κουρδικού στοιχείου στο Τουρκικό Σύνταγμα. Έντονες ήταν και οι αντιδράσεις από τα άλλα κόμματα, το Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα και το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος.
Πρόσφατα, ο Πρόεδρος Ρ.Τ. Ερντογάν εξέφρασε την επιθυμία του για ένα “εξ’ολοκλήρου νέο σύνταγμα” για τη χώρα όπως ανέφεραν κύκλοι του ιδίου. Τούρκοι κυβερνητικοί εκπρόσωποι δήλωσαν πως το τρέχον κείμενο του συντάγματος έχει τροποποιηθεί πολλές φορές από το 1980 (οπότε και συντάχθηκε το πρώτο προσχέδιο), σε σημείο να χάσει εντελώς την ουσία του και να είναι γεμάτο με λεπτομέρειες. Βεβαίως πρέπει να σημειωθεί πως στην Τουρκία ο πρόεδρος έχει περιορισμένες δυνάμεις απέναντι στο Σύνταγμα και είναι φανερό πως ένας από τους κύριους στόχος του Ερντογάν είναι να αποκτήσει μια περαιτέρω ευελιξία διακυβέρνησης και νομοθέτησης.
Οι προθέσεις της κυβέρνησης Ερντογάν επίσημα, όπως έως τώρα έχουν εκδηλωθεί αναφορικά με το πιθανό νέο σύνταγμα, κινούνται προς την διατήρηση της κοσμικότητας, πράγμα που σημαίνει μεταξύ άλλων αποκλεισμό ή περιορισμό της θρησκείας από τα “κοινά” και την πολιτική. Ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ ήταν ο πρώτος που εν μέρει “εξόρισε” το Ισλάμ από την δημόσια ζωή και την κρατική μηχανή δημιουργώντας μία αρχική μορφή κοσμικού κράτους στην Τουρκία. Βέβαια δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως ο Ερντογάν και το κυβερνόν Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης το οποίο ο ίδιος ίδρυσε, έχει ρίζες στο πολιτικό Ισλάμ, με καταγεγραμμένες προσπάθειες επαναφοράς του ρόλου της θρησκείας στη δημόσια ζωή.
Παρά την προσπάθεια της κυβέρνησης να πείσει για την κοσμικότητα του επερχόμενου συντάγματος, οι θέσεις στελεχών δυσκολεύουν την κατάσταση. Οι δηλώσεις του Ισμαήλ Καχραμάν, κοινοβουλευτικού εκπροσώπου, και ενός εκ των συντακτών του προσχεδίου για το νέο σύνταγμα, δημιούργησαν μπερδεμένες εντυπώσεις και έντονη κριτική. Πιο συγκεκριμένα ο κ. Καχραμάν δήλωσε πως “Είμαστε ένα Μουσουλμανικό κράτος και θα πρέπει να έχουμε ένα θρησκευτικό σύνταγμα.[…] Η κοσμικότητα δεν έχει θέση σε ένα νέο σύνταγμα.” Η διάψευση των δηλώσεων αυτών ήρθε άμεσα από τον Τούρκο Πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος ξεκαθάρισε πως η άποψη του κ. Καχραμάν ήταν “καθαρά προσωπική” και πως η κοσμικότητα θα είναι μια από τις αρχές οικοδόμησης του νέου Τουρκικού συντάγματος.
