Το 87% των δαπανών της ελληνικής οικογένειες με παιδιά στο γυμνάσιο και στο λύκειο ξοδεύονται σε φροντιστήρια, ιδιαίτερα μαθήματα και ξένες γλώσσες. Παρά το γεγονός ότι η κρίση έχει μειώσει δραστικά την ιδιωτική δαπάνη των νοικοκυριών στην εκπαίδευση, που από 3,3 δισ. ευρώ (το 2009) έχει πέσει το 2015 στα 2,2 δισ. ευρώ, οι γονείς όπως φαίνεται συνεχίζουν να καλύπτουν τις ελλείψεις της δημόσιας και «δωρεάν» παιδείας.
Χαρακτηριστικό άλλωστε είναι ότι η Ελλάδα έχει έναν από τους χαμηλότερους μέσους όρους στη δημόσια δαπάνη για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Μεταξύ των πιο εντυπωσιακών στοιχείων της έκθεσης είναι ότι η δαπάνη για τα φροντιστήρια Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, δηλαδή για το δημοτικό, εκτινάχθηκε από 3 εκατ. ευρώ το 2008 σε 11,3 εκατ. ευρώ το 2016!
Αυτά τα στοιχεία παρουσίασε το ΙΟΒΕ στην έκθεσή του “Κρίση και εξέλιξη δημόσιας και ιδιωτικής δαπάνης”. Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής δημόσιας κρατικής δαπάνης αφορά τους μισθούς των εκπαιδευτικών. Μάλιστα, το 2008 το 83% της δαπάνης για την Παιδεία αφορούσε μόνο το μισθολογικό.
Η καταγραφή ενός τέτοιου ποσοστού έχει πολλές αναγνώσεις. Από τη μια, το ελληνικό σύστημα Παιδείας επενδύει οικονομικά σχεδόν αποκλειστικά στο ανθρώπινο δυναμικό, δηλαδή τους εκπαιδευτικούς, τους οποίους όμως ούτε τους επιμορφώνει ώστε να αντεπεξέλθουν στις σύγχρονες ανάγκες της εκπαίδευσης αλλά ούτε και τους αξιολογεί, ώστε να τους δώσει κίνητρα βελτίωσης.
Από την άλλη, αποκαλύπτεται με τον πιο πρόδηλο τρόπο πόσο υπολείπεται η κρατική χρηματοδότηση σε όλες τις υπόλοιπες ανάγκες της εκπαίδευσης, όπως οι υποδομές και τα εργαστήρια.
Δημόσια και ιδιωτική δαπάνη
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε το ΙΟΒΕ, η δημόσια δαπάνη για το 2015 στην Παιδεία έφτασε τα 8,7 δισ. ευρώ. Η αντίστοιχη ιδιωτική δαπάνη ήταν 2,2 δισ. ευρώ. Το μεγαλύτερο ποσοστό στη δημόσια δαπάνη εντοπίζεται το 2011 στα 9,5 δισ. ευρώ, ενώ τα ελληνικά νοικοκυριά φαίνεται ότι «λύγισαν» πολύ νωρίτερα από την οικονομική κρίση, καθώς το 2009 οι δαπάνες ήταν 3,3 δισ. ευρώ και στη συνέχεια κάθε χρόνο μειωνόταν γεωμετρικά.
Οσον αφορά στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες οι οποίες απορροφούν το μεγαλύτερο κομμάτι των δαπανών των ελληνικών οικογενειών αυτές κατανέμονται ως εξής:
-Στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, οι ξένες γλώσσες αποτελούν το μεγαλύτερο έξοδο για τους γονείς, σε ποσοστό 53% το 2016 του συνόλου, ενώ αύξηση παρατηρείται στο 3% του συνόλου στα φροντιστήρια από το δημοτικό. Δεύτερα στα έξοδα έρχονται τα δίδακτρα στα ιδιωτικά σχολεία κατά 35%, ποσοστό μειωμένο σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια που έφτανε ακόμα και το 42%. Σύμφωνα με την ανάγνωση που των στοιχείων που έδωσε το ΙΟΒΕ, οι γονείς στρέφονται στα φροντιστήρια από μικρή ηλικία, ενώ «κόβουν» τα ιδιαίτερα αλλά και τη φοίτηση από μικρή ηλικία στα ιδιωτικά σχολεία. Συγκεκριμένα, η δαπάνη για τα φροντιστήρια Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης από €3 εκατ. το 2008 φθάνει το 2016 τα €11,3 εκατ. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη δαπάνη το 2004 ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη, αφού έφθανε τα €16 εκατ.
-Στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, τα έξοδα επιμερίζονται σε ξένες γλώσσες, φροντιστήρια και ιδιαίτερα μαθήματα, καλύπτοντας το 87% του συνόλου των εξόδων.
-Στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, παρά την οικονομική κρίση, καταγράφεται άνοδος των δαπανών λόγω των μεταπτυχιακών. Οι ελληνικές οικογένειες ξοδεύουν το 80% των συνολικών δαπανών για την εκπαίδευση στη φοίτηση σε μεταπτυχιακά προγράμματα. Από 3,9% του συνόλου της ιδιωτικής δαπάνης το 2008 έφτασε το 9% το 2016.
Σύγκριση με Ευρώπη
Η σύγκριση της εκπαιδευτικής δαπάνης στην Ελλάδα με τις άλλες χώρες της Ευρώπης έδειξε τη διαχρονική υστέρησή της. Ειδικότερα, η μελέτη διαπίστωσε ότι ως ποσοστό της συνολικής δαπάνης της Γενικής Κυβέρνησης, η εκπαιδευτική δαπάνη στην Ελλάδα, που κυμάνθηκε την εξεταζόμενη περίοδο μεταξύ 7,4% και 9,2%, υστερεί διαχρονικά έναντι του μέσου όρου των χωρών της Ε.Ε., όπου το αντίστοιχο ποσοστό κυμάνθηκε μεταξύ 10,1% και 11,1%. Το 2016 το ποσοστό δαπάνης για την εκπαίδευση, ως προς το σύνολο της δαπάνης Γενικής Κυβέρνησης, στην Ελλάδα (8,6%) ήταν το χαμηλότερο στην Ευρώπη (με εξαίρεση την Ιταλία με 7,9%).
Ανησυχία για δημογραφικό
Σύμφωνα με δημογραφικές προβλέψεις που παρουσίασε το ΙΟΒΕ, οι μαθητές τα επόμενα 20 χρόνια (2015-2035) θα μειωθούν από 1,4 εκατομμύρια στο 1 εκατομμύριο. Προβλέπεται σταδιακά μεγάλη μείωση του μαθητικού πληθυσμού τα προσεχή χρόνια, που σωρευτικά μπορεί να υπερβεί το 30%.
