Γράφει ο Γιώργος Δασιόπουλος
Το θυμάμαι σαν τώρα. Ήταν κάποιος ζεστός Ιούνιος του 2002 στο Παρίσι, είχε συμπέσει με την «Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικής», παντού μουσική, παντού μουσικοί του δρόμου, σε πολλές γωνιές οργισμένα παιδιά μαροκινών και αλγερινών μεταναστών να τραγουδούν χιπ χοπ συνοφρυωμένοι και με στίχους που «ξερνάνε» περιθώριο και κρατική καταστολή. Ήταν τότε που την είδα…Μέσα στο Πομπιντού, σε μια γωνία, να την προσπερνούν σχεδόν όλοι, άλλον να κοιτάει το γραφείο του Μπρετόν, άλλος να χαζεύει την πρώτη έκδοση των «Ασμάτων του Μαλντορόρ». Εγώ εκεί σαν μαγεμένος. Να με κοιτάει στα μάτια με εκείνο το απεχθές βλέμμα, το κακότροπο, σαν την Μέδουσα του Καραβάτζο, με εκείνο το βλέμμα που δεν σου αφήνει το περιθώριο να κινηθείς. Ήταν Εκείνη. Η πιο διάσημη από τις ακρωτηριασμένες Κούκλες του Χανς Μπέλμερ.
Έτσι, ακριβώς, ένοιωσα τις προάλλες στο θέατρο «Φούρνος». «Kafka’s Freaks» σε σκηνοθεσία και ερμηνεία του Νικόλα Βαγιονάκη. Τα καφκικά τέρατα-οι καφκικοί δαίμονες του Νικόλα. Για δεύτερη χρονιά στο θέατρο «Φούρνος», μετά την πολύ επιτυχημένη πορεία της παράστασης σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Λονδίνο. Μία ώρα ατόφιας και ανεξέλεγκτης καφκικής εγρήγορσης όλων των αισθήσεων. Ο εξαιρετικός Βαγιονάκης κλεισμένος στο κλουβί του…ή μάλλον στο κλουβί μας, προειδοποιεί, αλυχτά, αποδομεί την ανθρωπότητα, συσπάται με τις κινήσεις του προσώπου να θυμίζουν την άμοιρη Φαλκονέτι του Ντράγερ, σε κοιτά στα μάτια, σου βγάζει την γλώσσα, είναι ο κλόουν του Kierkegaard που βγαίνει στην σκηνή να αναγγείλει το Τέλος και το κοινό-υποθέτοντας- πως είναι μέρος του έργου, τον χειροκροτά.
Τα τρία καφκικά «τέρατα» του Βαγιονάκη, βασισμένα σε τρία έργα του Φραντς Κάφκα(«Αναφορά σε μία ακαδημία», «Ο καλλιτέχνης της πείνας» και «Μεταμόρφωση»), κλεισμένα μέσα στο κλουβί ενός τσίρκου, χλευάζουν το σύστημα στο οποίο έχουμε ενταχθεί με περισσή βουλιμία και μας σερβίρουν στα άχρωμα και κακοφορμισμένα μούτρα μας δυο αρετές που τις βιάζουμε καθ’ εξακολούθηση από την γέννηση μας: την αυτογνωσία και την ελευθερία. Με σαρκασμό, χιούμορ και κινησιολογία, ο Νικόλας Βαγιονάκης δεν σου δίνει τον χρόνο να αφήσεις το βλέμμα σου. Σε καθηλώνει εκεί, μέσα από το κλουβί του και σε κοιτάει…σε κοιτάει…σε κοιτάει. Και τότε αντιλαμβάνεσαι με τρόμο γιατί σε κοιτάει. Γιατί, εκείνος βλέπει κάτι που έσυ έχεις ξεχάσει εδώ και καιρό: το δικό σου κλουβί. Και σε κοιτάει…Νομίζεις πως εσύ είσαι ελεύθερος, μαλάκα;
Η ερμηνεία του Νικόλα Βαγιονάκη είναι η κούκλα του Χανς Μπέλμερ που σε κοιτά έτοιμη να σε κατασπαράξει. Είναι ο άνθρωπος που δεν γνωρίζει να χορεύει και ζητά βοήθεια. Είναι το μετά την καταιγίδα που σε γεννά, η φτερωτή ευθύνη που αναμιγνύεται με πηχτή σκόνη, η οποία κατευθύνεται από τον ουρανό προς τα πρόσωπα μας, με την ορμή του πιγκουίνου… Panem όσον αφορά στις ευθύνες μας et circenses όσον αφορά στην έννοια της ειρωνείας. Είναι η μοναξιά μας που είναι μια δύσκολη ταυτότητα και για τούτον τον λόγο είναι και γόνιμη, είναι η απογαλακτισμένη Οφηλία που αγκομαχά εναντίον των Τευτόνων, είναι η σήμερον την 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, είναι ένα παλάτι, ερείπιο σκέτο, χαμένο στην πευκόφυτη ασυνειδησία μας, σκοτεινό όπως η κόλαση, έρμαιο στον αυτισμό της κοινωνικής ευθύνης, είναι ο γάντζος που σου ματώνει τις ρώγες και σε κάνει να έρπεις ακρωτηριασμένος και στειρωμένος πρός το κλουβί να ζητάς να μυρίσεις, να γλείψεις, να ελευθερώσεις τα καφκικά φρικιά.
Τελικώς, τα καφκικά φρικιά του Νικόλα Βαγιονάκη Είναι οι Επιφάνειες του Τζόυς: Δὲν εἶν’αὐτὸ χορός. Κατέβα ἐμπρὸς στὸν λαό, νιὸ ἀγόρι καὶ χόρεψε γι’αὐτούς… Δράμει ἔξω μελανένδυτος, εὐέλικτος καὶ σοβαρός γιὰ νὰ χορέψη ἐμπρὸς στὸ πλῆθος. Δὲν ὑπάρχει μουσικὴ γι’αὐτόν. Ἀρχίζει νὰ χορεύη πολὺ χαμηλὰ στ’ἀμφιθέατρο μὲ μίαν ἀργὴ καὶ εὐκαμπτὴ κίνηση τῶν ἄκρων, περνώντας ἀπὸ κίνηση σὲ κίνηση, μὲς σ’ὅλην τὴν χάριν τῆς νεότητος, κ’ἀπομακρύνεται, μέχρι π’ὁμοιάζει μ’ἕνα περιστρεφόμενο σῶμα, μίαν ἀράχνη ποὺ περιελίσσεται μέσα στὸν χῶρο, ἕνα ἀστέρι. Ἐπιθυμῶ νὰ φωνάξω σ’αὐτὸν λέξεις έπιδοκιμασίας, νὰ φωνάξω ὑπεροπτικὰ ὑπεράνω τῶν κεφαλῶν τοῦ πλήθους «Δέστε! Δέστε!»…..Ὁ χορός του δὲν εἶν’ ὁ χορὸς των ἱεροδούλων, ὁ χορὸς τῶν θυγατέρων τῆς Ἡρωδιάδος. Ὑψώνεται μέσα ἀπὸ τὸν λαό, σβέλτος καὶ νέος και ἀρρενωπός, καὶ πέφτει ξανὰ στὴ γῆ σὲ τρεμάμενο ἀναφιλητὸ γιὰ νὰ πεθάνει πάνω στὸν θρίαμβό του.
“Kafka’s Freaks” στο Θέατρο “Φούρνος” από 13 Οκτωβρίου εως 27 Ιανουαρίου 2017, κάθε Πέμπτη και Παρασκευή στις 21.15
