Γράφει ο Κώστας Λάσκαρης
Συναισθήματα, όπως η θλίψη, ο θυμός, η ζήλια, ο φθόνος, ο φόβος & το άγχος… όχι μόνο θεωρούνται ανεπιθύμητα & απωθητικά αλλά επιπλέον θεωρούνται σημάδι «ευαλωτότητας» & «ανεπάρκειας» για αυτούς που τα βιώνουν.
Κι όμως, όσο καλό είναι το να επιδιώκουμε να μας διακατέχουν τα θετικά συναισθήματα, εξίσου χρήσιμο είναι να δίνουμε χώρο και στα συναισθήματα που μας… δυσαρεστούν, μας δυσανασχετούν, μας πληγώνουν.
Ο βασικός λόγος που ο άνθρωπος εμφορείται από συναισθήματα όλων των διακυμάνσεων (πολύ θετικά έως… πολύ αρνητικά) είναι για να: μπορεί να αξιολογεί τις εμπειρίες του, αποκτά αυτογνωσία, αναπτύσσεται ψυχονοητικά & σταδιακά να μεταμορφώνεται σε: συνειδητοποιημένο, κατασταλαγμένο άνθρωπο με… συγκροτημένη σκέψη.
- Τα «αρνητικά» συναισθήματα μας υπενθυμίζουν ότι:
δεν είμαστε άτρωτοι, αλώβητοι αλλά πεπερασμένοι με όρια & μας προστατεύουν στο να μην τα ξεπερνάμε για να μην… διακινδυνεύουμε την σωματική μας ακεραιότητα & ψυχική μας υγεία.
- Για το λόγο αυτό δεν πρέπει ούτε να τα καταπιέζουμε, ούτε να τα απωθούμε, ούτε να τα καταπνίγουμε, ούτε να τα αναθεματίζουμε αλλά ούτε και να τα δαιμονοποιούμε αλλά να αποκομίζουμε: γνώση, ωφέλιμη εμπειρία & να λαμβάνουμε ορθότερες αποφάσεις & να κάνουμε σωστές επιλογές ως προς φίλους, εργασία, συνεργάτες κλπ.
Για παράδειγμα:
- Ο θυμός…
μας καταβάλλει & μας αποδυναμώνει συναισθηματικά όταν νιώθουμε ότι κάποιος μας υποτίμησε ή μας αποδοκίμασε… μας μείωσε & μας οδήγησε σε μαύρες σκέψεις απελπισίας & θλίψης. Στην πραγματικότητα όμως, είναι ένα συναίσθημα που μας ωθεί στο να ορθώσουμε τείχη γύρω από τον εαυτό μας ώστε να τον προστατέψουμε από κακόβουλες βολές & μας βοηθάει στο να ενεργήσουμε για να μην μείνουμε αδρανείς, απαθείς, ατάραχοι, άβουλοι & παθητικοί στην περίπτωση που: νιώσουμε ότι κινδυνεύουμε να χάσουμε κάτι που για εμάς είναι σημαντικό, όπως εν προκειμένω την αξιοπρέπεια μας, την υπόληψη μας, την αυτοεκτίμησή μας, τον αυτοσεβασμό μας.
Βοηθάει επίσης στο να υπενθυμίζουμε στους άλλους ότι δεν προσπερνάμε έτσι απλά & δεν ξεχνάμε την κάθε απόπειρα βεβήλωσης της ιερότητας του εαυτού μας, καταστρατήγησης των δικαιωμάτων μας, υπονόμευσης της ευημερίας μας & των κεκτημένων μας. Κυρίως με τον θυμό, εκπέμπουμε “προειδοποιητικό σήμα” για να τονίσουμε με εμφατικότητα & έντονο ύφος αυτό αυτό που μας ενοχλεί, μας προξενεί δυσφορία ή και μας εξοργίζει.
- Η θλίψη…
που καταβάλλει όσους βιώνουν μια απώλεια ή αίσθημα ματαίωσης, υπαρξιακό κενό, οδύνης… εξαιτίας αποτυχίας σε πλάνα που δεν είχαν αίσιο τέλος, εξαιτίας απόρριψης από κάποιο πρόσωπο στο οποίο είχαμε επενδύσει τα όνειρά μας… είχαμε στηρίξει τις ελπίδες μας, είχαμε εμπιστευτεί… αποτελεί ένδειξη ότι:
υπάρχει ανάγκη να γίνουν αλλαγές (ανακατατάξεις) & να μπουν τα πράγματα σε νέες βάσεις. Δίνει επίσης στους άλλους το “σήμα” ότι χρειαζόμαστε τη βοήθεια, τη στήριξη, τη συμπαράστασή τους.
Όσοι επιτρέπουν στον εαυτό τους να βιώσουν τη θλίψη τους στην ολότητα της & σε όλη της την ένταση, θα αισθανθεί να γεννιέται μέσα του αίσθημα συμπόνιας για τους άλλους, ενσυναίσθησης, δικαιοσύνης & γενικά θα νιώθουν να γίνονται πιο ευγενικοί άνθρωποι, πιο μειλίχιοι, πιο πράοι, πιο σοφοί. Αντίθετα, η διαρκής ευδαιμονία συχνά οδηγεί σε επιπόλαιες πράξεις & επιλογές & πολλές φορές στην αυτοκαταστροφή (εξαρτήσεις, πάθη, βλαβερές συνήθειες, εθισμός σε επικίνδυνες πρακτικές κλπ).
- Η ζήλια…
μας κάνει να θέλουμε να βελτιωνόμαστε και γενικά να αμβλύνουμε τις οξείες γωνίες & να γίνουμε… η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας, σε τομείς που νιώθουμε ότι: μειονεκτούμε, υστερούμε & γενικά μας… κινητοποιεί στο να δουλέψουμε πιο αποδοτικά, πιο συνειδητοποιημένα, με πυγμή, με αυταπάρνηση, με προσήλωση, με ζήλο… με πείσμα.
- Οι ενοχές & η ντροπή…
μας βοηθάνε να στρέψουμε το φακό στον εαυτό μας, να κάνουμε μια βαθιά καταβύθιση & ενδοσκόπηση στα άδυτα του υποσυνειδήτου μας (σε φροϊδικούς όρους), να ανιχνεύσουμε τα γενεσιουργά αίτια που δημιουργούν, τροφοδοτούν & γιγαντώνουν τα αισθήματα ενοχής, ντροπής και πρώτιστα το αδυσώπητο & αμείλικτο «συνειδησιακό» άγχος… που μπορεί να μας οδηγήσει σε τεταμένη έως και οριακή «αυτοκαταστροφική» τάση, υψηλό άγχος, παράλογη συμπεριφορά (παράνοια) σε βαθμό να μας αφυδατώσει… να μας εξαντλήσει… να μας εξοντώσει συναισθηματικά & σωματικά.
Για αυτό βασικό είναι να: παρακολουθούμε, αξιολογούμε τη συμπεριφορά μας προκειμένου να έχουμε επίγνωση του τρόπου με τον οποίο δρούμε & αντιδρούμε, για να διορθώνουμε τις όποιες ατέλειες του χαρακτήρα μας… με απώτερο σκοπό την εξέλιξη & πρόοδο μας.
- Ο φόβος…
μας προειδοποιεί και μας προστατεύει από κινδύνους που μπορούν να αποβούν μοιραίοι ή & θανάσιμοι. Λειτουργούμε ευρισκόμενοι σε κατάσταση επαγρύπνησης (alert) όταν βρισκόμαστε υπό το κράτος του φόβου, δεν εφησυχαζόμαστε & γενικά μας βοηθά να απέχουμε από το επικίνδυνο & ολέθριο τρίπτυχο: επιπολαιότητα – παρορμητικότητα (βιασύνη) – βραδύτητα/νωθρότητα αντίληψης (αβελτηρία) και λειτουργεί εν γένει ως μηχανισμός πρόληψης & ανάσχεσης κινδύνων, που μπορούν να αποβούν μοιραίοι σε σχέση με την ακεραιότητα του εαυτού μας & των υπαρχόντων μας.
Με τον φόβο δεν είμαστε στο βαθμό που θα μπορούσαμε να είμαστε επιρρεπείς σε: καταχρήσεις, ατοπήματα, παρασπονδίες & αποτελεί αποθαρρυντικός – αποτρεπτικός παράγοντας για… σφάλματα, παραλείψεις, απρεπή ή ακόμα και ποινικώς κολάσιμη – εγκληματογόνο συμπεριφορά.
Οπότε με γνώμονα τον φόβο… της κατάκρισης, της κατακραυγής, του στίγματος, της περιθωριοποίησης, του εγκλεισμού & της αποστέρησης της ελευθερίας – διστάζουμε για πολλά που ενδεχομένως θα θέλαμε να πράξουμε – διασφαλίζοντας την υπόληψη μας, την αξιοπρέπεια μας, την ευημερία μας, την ψυχική μας γαλήνη.
- Η σύγχυση & ο εκνευρισμός…
μας ωθούν να επικεντρωθούμε & να αναλύσουμε τις δυσχερείς καταστάσεις που μας οδήγησαν στην: αρνητική ψυχο – συναισθηματική αναστάτωση μας, στην παρατεταμένη & ανεξέλεγκτη αλυσίδα σκέψεων, συνειρμών, συλλογισμών & άλλων «διανοητικών ακροβασιών».
Τα έντονα, επώδυνα & νευραλγικά αυτά συναισθήματα μας διεγείρουν & μας ωθούν να εντρυφήσουμε πιο μεθοδικά στην ανάλυση θεμάτων & ζητημάτων που μας είναι θολά, αδιευκρίνιστα & ασαφή αφού πρώτα βεβαίως αποφορτιστούμε, κατευνάσουμε την οργή μας & συνειδητοποιήσουμε τι συμβαίνει, τι είναι αυτό που μας οδηγεί σε συναισθηματική ακραιφνή συναισθηματική έξαρση, μπλοκάρισμα &… μαρασμό προκειμένου να το εκριζώσουμε & να λυτρωθούμε.
Συμπερασματικά…
…θα λέγαμε ότι το να νιώθουμε άσχημα ή κάπως δυσάρεστα & άβολα δεν είναι ότι πιο ευχάριστο αλλά είναι κάτι το οποίο οφείλουμε να κάνουμε για: να εστιάσουμε στα συναισθήματα μας, να τα αφουγκραστούμε & να διδαχθούμε από αυτό που έχουν να μας πουν, να μας συμβουλεύσουν, να μας διδάξουν…
Τα συναισθήματά μας ακόμα και τα πιο επίπονα – τα πιο δυσβάστακτα – που σκοτίζουν το μυαλό, θολώνουν την κρίση, διασαλεύουν τη λογική, είναι απαραίτητα για την ψυχο-συναισθηματική μας ωριμότητα & συγκρότηση μιας ολοκληρωμένης & υγιούς προσωπικότητας.
Το ζήτημα είναι να κάνουμε εποικοδομητική διαχείριση αυτών των δυσμενών, δυσχερών & αρνητικών συναισθημάτων & να τα μετουσιώσουμε σε γνώση & σοφία για να διαπλάσουμε & να σφυρηλατήσουμε έναν ισχυρό, μάχιμο, ανθεκτικό & συγκροτημένο χαρακτήρα παντός καιρού…!
Εν κατακλείδι
Τα προβλήματα, η συναισθηματική μας αντίδραση σε αυτά & η προσπάθεια να τα διαχειριστούμε όλα αυτά έχουν καταλυτική σημασία & αξία για την εξέλιξη μας γιατί… μας αναγκάζουν να επιστρατεύουμε τη λογική μας & να αξιοποιούμε τις διανοητικές μας δυνάμεις, μετατρέποντάς μας σε άνθρωπο δυναμικό, με ακατάβλητη δύναμη & ανεξάντλητη ενεργητικότητα… δηλαδή σε άνθρωπο της δράσης & της πράξης.
Σε άνθρωπο που θα επιδιώξει να αποκομίζει μαθήματα ζωής & να τα θεωρεί ως μοναδική εμπειρία & ευκαιρία ζωής που θα πρέπει να αδράξει για να αναπτύξει ικανότητες (διανοητικές, διαχειριστικές, ηγετικές κλπ), αρετές για να εκπληρώσει όνειρα, να υλοποιήσει σχέδια, να γίνει αντάξιος των προσδοκιών του, να νιώσει εσωτερική πληρότητα & γαλήνη.
- Να θυμάσαι:
να μην κοιτάς πίσω σου με θυμό, μπροστά με φόβο αλλά ψηλά με πίστη και γύρω σου με επίγνωση, μετά να χαμογελάς έως ότου το οποιοδήποτε έντονο συναίσθημα να ατονίσει, να εξασθενήσει & απαλειφθεί & απλά συνέχισε απρόσκοπτα & με ακλόνητη πίστη την πορεία σου...!
