Γράφει η Ζωή Μπέη
Ένα από τα πιο ευαίσθητα θέματα που απασχολούν γονείς και παιδαγωγούς, είναι η τιμωρία των παιδιών, καθώς είναι μία αμφιλεγόμενη παιδαγωγική μέθοδος· κι αυτό γιατί η αποτελεσματικότητά της δεν είναι εγγυημένη.
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς, ώστε να πειθαρχεί το παιδί στους κανόνες, πόσο αυστηροί πρέπει να είναι και πόσο σημαντικό είναι να υπάρχει επιμονή και υπομονή από τη μεριά των γονιών; Αυτά και πολλά άλλα προβληματίζουν τους περισσότερους γονείς για να διαπαιδαγωγήσουν σωστά τα παιδιά τους.
Όλα αρχίζουν από πολύ νωρίς, μόλις το παιδί αρχίσει να μπουσουλάει προσπαθεί να ανακαλύψει τα πάντα γύρω του. Θέλει να τα αγγίξει όλα, να τα φέρει κοντά του, να τα βάλει στο στόμα του, να τα αφήσει να πέσουν κάτω για να ακούσει τον θόρυβο ή απλά γιατί δε θέλει να τα κρατάει άλλο… Καθώς το παιδί μεγαλώνει, αυξάνονται και οι απαιτήσεις!
Αφού μεγαλώνοντας το παιδί ανακαλύπτει νέους τρόπους ώστε να φτάσει πιο ψηλά, να χωθεί σε χώρους που παλαιότερα δεν ήξερε ότι υπάρχουν. Οι γονείς – ακόμη και οι πιο υπομονετικοί – κάπου εδώ αρχίζουν να χάνουν την ψυχραιμία τους και την υπομονή τους. Αρχίζουν λοιπόν να φωνάζουν, να μαλώνουν έντονα τα παιδιά τους και να χάνουν τον έλεγχο.
Πόσο εύκολο είναι όμως να μη χαθεί ο έλεγχος; Καθόλου! Θα απαντήσουν ακόμη και οι ψυχολόγοι και οι παιδαγωγοί…
Ένα παιδί 2-3 ετών είναι δύσκολο να καταλάβει τα όρια που θα του βάλει η μαμά, ο μπαμπάς ή οποιοσδήποτε μένει μαζί του τις ώρες που εργάζονται οι γονείς του. Έτσι ένα μικρό παιδί θα συνεχίσει να βάζει το δάχτυλο στην πρίζα ή να πιάνει το μαχαίρι ακόμη κι αν του έχουν γίνει πολλές παρατηρήσεις για όλα αυτά.
Γιατί λοιπόν το παιδί θα συνεχίσει να κάνει κάτι που πολλές φορές του έχουν εξηγήσει ότι δεν είναι καλό;
Οι ειδικοί πιστεύουν πως αυτό συμβαίνει για να τραβήξει την προσοχή και να ασχοληθούν περισσότερο μαζί του, για να δει πόσο ελαστικοί μπορεί να γίνουν οι γονείς με τις απαγορεύσεις, πόσο εύκολα θα “λυγίσουν” και πόσο παραπάνω χώρο θα κερδίσει από τον ήδη οριοθετημένο!
Επίσης τα παιδιά, χρησιμοποιούν την αρνητική στάση τους προκειμένου να μπουν σε έναν άτυπο αγώνα δύναμης και επιβολής μεταξύ αυτών και των γονιών τους, πράγμα που συμβαίνει σε όλες τις ηλικίες των παιδιών.
Είναι σημαντικό τα παιδιά να μαθαίνουν από νωρίς πως υπάρχουν όρια, να ξέρουν να πειθαρχούν χωρίς να χρειαστεί να τους επιβληθεί κάποιου είδους τιμωρία. Τα παιδιά λειτουργούν με τον μηχανισμό «δράση-αντίδραση» κι αυτό σημαίνει πως όταν κάτι επαναλαμβάνεται τους αποτυπώνεται κι έτσι γίνεται συνήθεια. Χρειάζεται αρκετή υπομονή και επιμονή από τους γονείς και τους παιδαγωγούς ώστε να καταφέρουν να μάθουν στα παιδιά ποια είναι τα όρια και πόσο σημαντικό είναι να μην τα ξεπερνούν!
Τα όρια προσφέρουν στα παιδιά ασφάλεια, εμπιστοσύνη προς τους γονείς, ενώ παράλληλα οι γονείς προστατεύουν και καθοδηγούν τα παιδιά χωρίς να είναι υπέρμετρα παρεμβατικοί. Έτσι τα παιδιά ανακαλύπτουν τον κόσμο τους με ηρεμία, αγάπη και ασφάλεια.
Αντίθετα τα παιδιά που μεγαλώνουν με εντάσεις, καβγάδες, αυστηρές τιμωρίες και φωνές, γίνονται ακόμη πιο ατίθασα, με χαμηλή αυτοπεποίθηση και συναισθηματικά πιο άδεια. Παράλληλα, έχουν πολλές πιθανότητες να γίνουν κι εκείνα ίδιοι γονείς.
Αν πάλι οι καταστάσεις είναι πιο δύσκολες και επιλέξουν οι γονείς την τιμωρία, σαν μέσο διαπαιδαγώγησης, τότε είναι απαραίτητο να γνωρίζουν πως η τιμωρία θα πρέπει να είναι κάποια απαγόρευση και να έχει γίνει σαφής προειδοποίηση. Είναι καλό να είναι ξεκάθαρο πως η τιμωρία είναι η συνέπεια στην παραβίαση κάποιου κανόνα ή στην αθέτηση κάποιας συμφωνίας. Οι γονείς να θυμούνται πως είναι σημαντικό να επιμείνουν στην τιμωρία και να μην κανουν πίσω, ώστε να υπάρχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Σε καμία περίπτωση ως τιμωρία δεν επιλέγεται η σωματική τιμωρία (από το 2007 τέθηκε σε ισχύ η απαγόρευση της σωματικής βίας ως μέσο σωφρονισμού & διαπαιδαγώγησης στους ανήλικους) η οποία μπορεί να προκαλέσει σοβαρά ψυχολογικά τραύματα στα παιδιά και να τους απομακρύνει από την οικογένεια.
Κλείνοντας, αξίζει να τονιστεί, η σπουδαιότητα της επιβράβευσης σε ό,τι καλό κάνει ή προσπαθεί το παιδί, ώστε να καταλάβει πως κερδίζει το ενδιαφέρον και τον θαυμασμό των γονιών και των δασκάλων προσπαθώντας να γίνει καλύτερο. Με αυτόν τον τρόπο τονίζεται η αυτοπεποίθησή του και παίρνει δύναμη να συνεχίσει να βελτιώνεται!
